bằng vải mukhôiar (
[13]
) đã vá nhiều chỗ, không đội mũ, kẹp giữa hai đầu
gối một bình đựng giun làm mồi câu và thỉnh thoảng đưa tay xoa mái đầu
bạc, như muốn che nắng. Tôi nhìn người đó chăm chú hơn và nhận ra đấy là
Xtêpuska ở Sumikhinô. Xin cho tôi giới thiệu người đó với bạn đọc.
Cách làng tôi mấy dặm, có một làng lớn tên là Sumikhinô với một ngôi
nhà thờ bằng đá dựng lên để thờ thánh Kôzima và Đamian. Xưa kia, đối
diện với nhà thờ là một toà nhà to, đẹp của lãnh chúa, xung quanh là những
căn nhà phụ, xưởng thợ, chuồng ngựa, nhà trồng cây (
[14]
) và nhà để xe,
nhà tắm, nhà bếp tạm thời, những gian đầu hồi dành cho khách và cho
những người quản lý, những nhà lồng kính trồng hoa, những cột đu và
những căn nhà khác ít nhiều có ích. Ở trong tòa nhà ấy là những địa chủ
giàu có, và họ sống mới yên vui sung sướng làm sao, cho tới một buổi sáng
kia, cái thiên đường ấy bỗng cháy sạch sành sanh. Các ông chủ dọn đi ở nơi
khác; khu nhà bỏ hoang. Bãi tro tàn mênh mông biến thành một vườn rau
đây đó rải rác những đống gạch chồng chất, di tích của những nền nhà trước
kia. Người ta lấy những súc gỗ còn nguyên vẹn, dựng vội một túp nhà gỗ,
lợp bằng ván thuyền mua từ mười năm trước, định để làm một cái quán
theo phong cách gôtich. Bác thợ làm vườn Mitơrôfan cùng với vợ là
Acxinhya và bảy đứa con được đưa đến ở đấy! Mitơrôfan được lệnh phải
cung cấp hoa quả và rau cho bếp ăn của ông chủ ở cách đây một trăm năm
mươi dặm. Acxinhya thì có nhiệm vụ coi sóc con bò cái thuộc loại bò giống
Tirôn mua ở Matxcơva với món tiền rất lớn, nhưng tiếc rằng đã mất mọi
khả năng sinh sản, vì thế từ lúc mua về đến giờ chưa hề cho sữa. Người ta
cũng còn trao tận tay cho chị một con vịt đực màu tro xám có chòm lông
trên đầu, con vật duy nhất thuộc loại gia cầm "của ông chủ". Trẻ con vì còn
nhỏ tuổi, nên không được trao nhiệm vụ nào cả, điều đó khiến chúng đâm ra
hoàn toàn lười nhác. Tôi đã có dịp ngủ đêm hai lần ở nhà người làm vườn
này.
Nhiều lần đi qua nhà ông, tôi đã mua của ông những quả dưa chuột mà
chỉ có trời biết là tại sao ngay cả về mùa hè, chúng cũng to khác thường, có
