hùng biện và đấu tranh chính trị giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong giai đoạn
2004-2011 về tỷ giá hối đoái đã là chủ đề then chốt trong quan hệ kinh tế
giữa hai nước, bất chấp hàng loạt các vấn đề song phương quan trọng khác,
bao gồm vấn đề Iran và Triều Tiên.
Có ý tưởng tư duy thật thú vị rằng cách thức dẫn đến những mất cân bằng
(Hoa Kỳ thâm hụt thương mại với Trung Quốc còn Trung Quốc tích lũy
được các khoản nợ công khổng lồ của Hoa Kỳ) có thể phát xuất từ hệ thống
Bretton Woods. Việc Trung Quốc thu gom các khoản nợ công của Hoa Kỳ
cũng sẽ có thể đi đến chỗ mất cân bằng và họ vẫn luôn luôn muốn cầm nắm
một lượng chứng khoán của Bộ Ngân khố nhằm đa dạng hóa và đảm bảo
thanh khoản – các lý do phục vụ công tác quản lý. Nhưng tại một thời điểm
nào đó, Trung Quốc sẽ có thể cần chuyển đổi một phần chứng khoán đó
thành tiền mặt để mua vàng mà Hoa Kỳ dự trữ, điều này là được phép theo
hệ thống Bretton Woods. Một lượng nhỏ chứng khoán của Bộ Ngân khố sẽ
được mua lại, ví dụ là $100 tỷ chứng khoán, nếu tiến hành vào đầu năm
2008 với giá vàng khi đó vào khoảng $1.000/ounce, sẽ tương đương với 100
triệu ounce vàng hoặc 2.840 tấn. Khối lượng này tức là 35% tổng lượng
cung vàng chính thức của Hoa Kỳ. Thật ra, nếu hoàn trả lại toàn bộ giá trị
chứng khoán của chính phủ cho Trung Quốc thì nước Mỹ hoàn toàn cạn kiệt
lượng cung vàng. Hoa Kỳ không còn một ounce vàng nào cả trong khi
Trung Quốc tự hào là chủ sở hữu của hơn 9.000 tấn vàng. Bạn có thể tưởng
tượng các tàu hải quân Trung Quốc cập cảng New York và các đoàn xe quân
sự Hoa Kỳ được vũ trang “tận răng” sẽ di chuyển trên đại lộ Palisades
Interstate từ West Point để tiếp đón. Vàng được chất lên các boong tàu
Trung Quốc và sau đó vận chuyển về một kho dự trữ mới được xây dựng tại
Thượng Hải. Không nghi ngờ gì nữa, cảnh tượng này sẽ gây “sốc” cho
người dân Mỹ, chưa nói đến chuyện xa xôi hơn. Nước Mỹ, trên thực tế, đã
thâm hụt thương mại đủ lớn để làm cạn kiệt lượng vàng dự trữ theo các quy
định cũ của “cuộc chơi”. Ý tưởng của chế độ Bản vị vàng không phải để hút
cạn các quốc gia có vàng, mà để buộc họ ổn định nền tài chính lâu dài trước
khi không còn vàng nữa. Khi không còn chế độ Bản vị vàng và sự điều
