là giới hạn trên dành cho tốc độ tăng trưởng sản lượng thực tế trong dài hạn,
tức là biến số “y” trong phương trình Friedman.
Một người theo chủ thuyết Trọng tiền nếu muốn cố gắng tinh chỉnh chính
sách tiền tệ của Fed sẽ nói rằng: nếu biến y chỉ có thể đạt mức tối đa 4%, thì
một chính sách lý tưởng phải có tốc độ tăng cung tiền là 4%, vận tốc V và
mức giá chung P đều là hằng số. Khi đó tăng trưởng thực tế sẽ gần như đạt
mức tối đa và lạm phát gần bằng 0.
Nếu tất cả chỉ là gia tăng cung tiền với một lượng nho nhỏ thì việc xây
dựng chính sách tiền tệ của Fed sẽ là thứ việc dễ làm nhất thế giới. Thực ra,
Milton Friedman từng đề xuất rằng một máy tính được lập trình phù hợp có
thể điều chỉnh được lượng cung tiền mà không cần đến Cục Dự trữ Liên
bang. Bắt đầu là ước lượng chính xác về tốc độ phát triển thực của nến kinh
tế, điều chỉnh lượng cung tiền theo tỷ lệ tương ứng rồi chứng kiến sự phát
triển kinh tế mà không có lạm phát. Có thể cần đến một số tinh chỉnh nhỏ
theo độ trễ của thời gian và các thay đổi trong kết quả ước lượng phát triển
vì có thay đổi trong năng suất, nhưng điều này khá giản đơn chừng nào vận
tốc lưu thông của tiền tệ vẫn là hằng số.
Nhưng chuyện gì xảy ra nếu vận tốc này là biến số?
Thực tế đã cho thấy vận tốc lưu thông tiền tệ hóa ra lại là yếu tố bất ngờ
gây khó khăn, một vấn đề không ai có thể kiểm soát được, một biến số
không thể tinh chỉnh được. Vận tốc này mang tính chất tâm lý: hoàn toàn
phụ thuộc vào việc các cá nhân cảm nhận như thế nào về điều kiện kinh tế
của bản thân anh ta/cô ta hoặc cảm nhận về cảm giác của tất cả mọi người
tiêu dùng khác. Vận tốc lưu thông tiền tệ không thể được kiểm soát bởi các
thông cáo báo chí của Fed hay những tiến bộ trong năng suất lao động. Nó là
một hiện tượng mang tính hành vi, và có sức ảnh hưởng lớn.
Hãy thử hình dung nền kinh tế là chiếc xe đạp có 10 tầng líp (để chọn lựa
thay đổi tốc độ và lực tác dụng lên bàn đạp – ND) còn lượng cung tiền
chính là những tầng líp, vận tốc lưu thông tiền tệ là hệ thống phanh xe còn
người đạp xe là người tiêu dùng. Khi thay đổi các tầng líp, Fed có thể giúp
người đạp xe tăng tốc hoặc leo dốc. Nhưng nếu người đạp xe kéo phanh đủ
cứng, thì chiếc xe đạp vẫn giảm tốc độ bất chấp nó đang chạy với tầng líp
