khiến cho càng có nhiều doanh nghiệp sa thải người lao động, chi tiêu càng
ít hơn, và vòng xoáy cứ thế tiếp diễn tệ hơn. Lý thuyết kinh tế học Keynes
nói rằng chính phủ cần can thiệp và chi tiêu những món tiền mà các cá nhân
không thể hoặc không muốn chi tiêu, từ đó làm tăng tổng cầu. Chi tiêu của
chính phủ có thể làm đảo ngược tình hình sa sút như trên và góp phần tái tạo
sự phát triển của nền kinh tế.
Vấn đề trong lý thuyết về chi tiêu công để tăng tổng cầu là: bản thân
chính phủ ban đầu không hề có tiền. Các chính phủ phải in tiền, thu tiền từ
thuế hoặc vay tiền từ các công dân của mình hoặc vay nước ngoài. In tiền có
thể tạo tăng trưởng danh nghĩa, nhưng nó cũng có thể gây ra lạm phát, vậy
nên tăng trưởng thực tế là không thay đổi theo thời gian. Thu thuế và đi vay
có thể giúp chính phủ chi tiêu nhiều hơn, nhưng điều này có nghĩa là khu
vực tư nhân sẽ chi tiêu hoặc đầu tư ít đi, vậy nên không nhìn thấy rõ tổng
cầu có thể gia tăng như thế nào. Đến đây thì “số nhân” mới cho thấy vai trò
của nó. Ý tưởng về số nhân như sau: mỗi đô-la mà chính phủ chi tiêu sẽ kích
thích những đối tượng khác chi tiêu nhiều hơn một đô-la và kết quả là gia
tăng sản lượng đầu ra, và đây cũng là cách biện hộ cho việc thu tiền đô-la từ
các khu vực tư nhân.
Sản lượng đầu ra sẽ tăng thêm bao nhiêu từ một đô-la chi tiêu của chính
phủ? Nói cách khác, số nhân lớn cỡ nào? Trong một nghiên cứu nổi tiếng
được thực hiện ngay trước khi chính quyền Tổng thống Obama bắt đầu làm
việc, hai cố vấn của ông Obama là Christina Romer và Jared Bernstein đã
xem xét đến sự liên hệ của số nhân với đề xuất cho chương trình kích thích
kinh tế 2009. Romer và Bernstein ước lượng rằng số nhân sẽ đạt khoảng
1,54 khi triển khai các hoạt động chi tiêu mới. Điều này có nghĩa là cứ mỗi
$100 tỷ trong chương trình chi tiêu của ông Obama thì Romer và Bernstein
mong đợi sản lượng đầu ra của nền kinh tế sẽ đạt $154 tỷ. Khi toàn bộ
chương trình kích thích kinh tế của ông Obama kết thúc với con số $787 tỷ,
sản lượng “gia tăng” sẽ đạt $425 tỷ – thành tựu dễ dàng có được và lớn nhất
trong lịch sử. Mục đích của chương trình kích thích kinh tế này là nhằm bù
đắp lại hậu quả của đợt suy thoái đã bắt đầu từ cuối năm 2007 và để gìn giữ
công ăn việc làm.
