giản, hệ thống có mức độ phức hợp càng cao thì nó càng cần nhiều năng
lượng để duy trì quy mô và không gian của nó. Các lý thuyết của Chaisson
đã nhận được nhiều sự ủng hộ, từ các định luật nguyên thủy trong nhiệt
động lực học đến những quan sát phức tạp mới đây về trật tự và độ phức tạp
trong vũ trụ.
Người ta vẫn cho rằng mặt trời sử dụng năng lượng nhiều hơn so với năng
lượng của một bộ não người rất nhiều. Mặt trời còn lớn hơn não người rất
nhiều. Nhưng khi tính toán sự khác biệt thì hóa ra não người lại sử dụng
năng lượng nhiều hơn 75.000 lần so với mặt trời, theo các đơn vị đo lường
của Chaisson. Chaisson còn định nghĩa một thực thể có mức độ phức hợp
cao hơn não người rất nhiều: xã hội dưới hình thức văn minh. Điều này
không làm ngạc nhiên; suy cho cùng, một xã hội với những cá nhân có đầu
óc có thể tạo nên những thứ có cấp độ phức hợp cao hơn nhiều so với cấp độ
của chính những cái đầu đó. Điều này hoàn toàn phù hợp với lý thuyết phức
hợp, nền văn minh cũng là thuộc tính hợp trội của các cá nhân, theo đó xã
hội rộng lớn hơn kết quả phép cộng từng cá nhân. Kết quả quan trọng mà
Chaisson tìm thấy là: nền văn minh, có điều chỉnh theo mật độ, sử dụng
năng lượng lớn hơn 250.000 lần so với năng lượng mà Mặt Trời sử dụng và
hơn 1 triệu lần so với năng lượng mà dải Ngân Hà sử dụng.
Để hiểu được những hàm ý của lập luận trên đối với kinh tế học vĩ mô và
các thị trường vốn, ta hãy bắt đầu với cách hiểu rằng tiền tệ là dạng năng
lượng được lưu trữ. Định nghĩa cổ điển về tiền tệ có bao gồm nội dung cho
rằng tiền là “công cụ lưu trữ giá trị”, nhưng chính xác thì đó là giá trị gì?
Theo cách điển hình, giá trị là đầu ra của sức lao động và vốn, cả hai yếu tố
này đều chứa đựng nhiều năng lượng. Trong tình huống giản đơn nhất, một
người thợ để làm ra ổ bánh mỳ phải cần có các nguyên vật liệu, trang thiết bị
và sức lao động, tất cả đều sử dụng năng lượng hoặc sản phẩm của một dạng
thức năng lượng. Khi bán bánh mỳ để lấy tiền, số tiền thu được chính là đại
diện của những năng lượng lưu trữ qua quá trình làm bánh. Năng lượng này
lại có thể được giải phóng khi người làm bánh đi mua một số hàng hóa dịch
vụ khác, chẳng hạn như sơn nhà (trả tiền cho thợ sơn). Năng lượng trong
đồng tiền lúc này được giải phóng dưới dạng thức thời gian, nỗ lực, nguyên
