Sách dù dở cũng vẫn là sách và thiêng liêng. Những gì tôi tìm thấy ở đó
chỉ có thể gọi là sách linh tinh, chắc hắn phần lớn đến từ tủ sách của Theo
anh trai cô, người thủy thủ đã hy sinh trên con tàu Dogger-Bank. Bảy hay
tám cuốn trong bộ Biên niên ký hàng hải đầy những tàu đã đắm từ lâu, Các
cấp bậc trong Hải quân hoàng gia, Paul Beneke, Anh hùng hải quân - những
thứ này khó có thể là món ăn tinh thần mà trái tim Gretchen thèm khát. Tôi
dám chắc rằng cuốn Lịch sử thành phố Danzig của Erich Keyer và cuốn
Một cuộc đấu tranh vì Rôma (kể về một người tên là Felix Dahn chiến đấu
với sự trợ giúp của Totila và Teja, Belisarius và Narses) sở dĩ đến mức cũ
nát, sờn gáy long bìa như thế này là do bàn tay người anh thủy thủ. Theo
tôi, thuộc sở hữu riêng của Gretchen chỉ có một cuốn sách kế toán của
Gustav Freytag về Bên có và bên nợ, một cuốn của Goethe Những ái lực
chọn lọc [2] và một cuốn dày cộp đầy tranh minh họa mang đầu đề
Rasputin [3] và đàn bà.
Sau hồi lâu phân vân - phạm vi lựa chọn quá hạn hẹp nên không thể
quyết định nhanh chóng được - tôi nhặt đại lên, trước tiên là quyển
Rasputin sau đó là quyển Goethe. Tôi cũng chẳng ý thức được là mình chọn
cái gì, mà chỉ nghe theo cái tiếng nói bên trong quen thuộc.
Sự hòa hợp đầy mâu thuẫn giữa hai thứ ấy sau đó đã có ảnh hưởng quyết
định đến đời tôi, chí ít là cuộc đời mà tôi muốn sống riêng rẽ khỏi cái trống
của mình. Cho đến tận hôm nay - khi mà Oskar, với lòng ham học, đã dần
dà cày hết tủ sách của bệnh viện tâm thần - tôi vẫn coi khinh Schiller cùng
đồng bọn mười lăm phút, chỉ chao đảo giữa Rasputin và Goethe, giữa pháp
sư và học giả của Thế kỷ ánh sáng, giữa con người với tâm địa đen tối
chuyên bỏ bùa cho đàn bà và bậc thi bá sáng láng thích để đàn bà bỏ bùa
cho mình. Nếu có thời kỳ tôi nghiêng về Rasputin hơn và sợ tính không
khoan nhượng của Goethe, thì đó là do một chút nghi ngờ đại loại như thế
này: Nếu mày, Oskar, sống và chơi trống vào thời Goethe, hẳn ông ta sẽ
nghi là mày phản tự nhiên và lên án mày là hiện thân của phản tự nhiên;
còn về cái bản chất tự nhiên quý giá của ông - mà, về cơ bản, mày vẫn luôn
