cũng nghe nói là muốn tốt và hợp cách thì tiên chưng hãy nêu lên thành
định đề: không còn có nhân vật chính của tiểu thuyết nữa vì không còn có
những kẻ cá nhân chủ nghĩa, vì cá tính đã mất tiêu, vì con người là cô đơn,
mà giờ mọi người đều cô đơn y hệt nhau, bị tước mất nỗi cô đơn cá thể và
hợp thành một khối đoàn kết vô danh không có nhân vật chính. Chung quy,
điều đó đâu phải là bất khả. Nhưng về phần chúng tôi - tôi đây, Oskar, và
anh chàng y tá Bruno của tôi - tôi muốn khẳng định thẳng thừng: cả hai
chúng tôi đều là nhân vật chính, những nhân vật chính khác hẳn, anh ta
đằng sau lỗ nhòm, tôi đằng trước; và khi anh ta mở cửa là thôi rồi: bất chấp
tình bạn giữa chúng tôi và nỗi cô đơn của mỗi chúng tôi, cái còn lại chỉ là
một khối vô danh không có nhân vật chính...
Tôi sẽ bắt đầu từ thời điểm khá lâu trước khi có tôi; bởi vì chẳng ai nên
mô tả đời mình mà không chừa thời gian trước cuộc tồn sinh của chính
mình để tưởng niệm nửa số ông bà nội ngoại. Hỡi các vị đang sống một
cuộc sống rốỉ rắm cách xa cái bệnh viện tâm thần này, tất cả các vị, bạn bè
và khách thăm hằng tuần, vốn không ngờ đến chuyện tôi tích trữ giấy, tôi
xin giới thiệu với quý vị bà ngoại của Oskar.
Vào một buổi chiều tà tháng mười, bà ngoại tôi Anna Bronski đang ngồi
xệp dưới đất trong mớ váy lòe xòe bên một ruộng khoai tây. Nếu đó là buổi
sáng, ắt ta đã có thể thấy bà lấy cào vun những lá khoai thành từng đống
nhỏ xinh bằng những động tác khéo biết chừng nào. Buổi trưa, bà đã ăn một
lát bánh mì ướp mỡ lợn quết nước mật rồi cuốc xới nốt mảnh ruộng. Bây
giờ đây bà đang ngồi xệp dưới đất trong mớ giữa hai cái thúng đã gần đầy.
Trước những đế ủng đựng ngược hai mũi xáp gần nhau của bà, phập phù
một ngọn lửa hen xuyễn đốt bằng lá khoai, tỏa trên mặt đất thoai thoải một
làn khói bẹt ngập ngừng. Dạo ấy vào năm 1899. Bà tôi đang ở giữa xứ sở
người Kashubes [1] gần Bissau, nhưng đúng ra là về bên phía nhà máy
gạch. Bà ngồi bệt dưới đất, cách Ramkau không xa, đằng sau Viereck, mặt
hướng con lộ Brenntau, giữa Dirschau và Karthaus, quay lưng lại cánh rừng
