thời gian bỏ nghề đi bè, ông đã làm việc ở một xưởng cưa ở gần Schwetz,
tại đó ông đã có chuyện xung đột với chủ xưởng. Đó là vì một cái hàng rào
mà bàn tay khiêu khích của Koljaiczek đã sơn thành hai màu đỏ trắng [2].
Chắc là để chứng tỏ ta đây không phải tay vừa. Lão chủ xưởng cưa nhổ hai
cái cọc rào, một đỏ một trắng, nện lên cái lưng nòi Kashubes của Koljaiczek
những đòn trời giáng kỳ cho đến lúc hai cái cọc rào mang màu ái quốc đó
nát vụn thành một đống đo đỏ trăng trắng. Chừng đó đủ khiến Koljaiczek
uất máu đến nỗi ngay đêm hôm sau, hẳn là một đêm trời đầy sao, ông đã
hòa lửa đỏ vào màu trắng của xưởng cưa mới toanh vừa quét vôi để tôn
vinh một nước Ba Lan bị chia cắt song chính vì lẽ đó lại càng thống nhất
hơn bao giờ hết.
Thế là Koljaiczek trở thành kẻ phạm tội phóng hỏa, mà không phải chỉ
một lần, bởi lẽ những ngày sau đó, trên khắp miền Tây nước Phổ, các xí
nghiệp cưa cũng như bãi gỗ, đều làm mồi cho ngọn lửa hai màu hừng hực
tình cảm dân tộc. Như tất cả mọi lần liên quan đến tương lai đất nước Ba
Lan, Đức Mẹ Maria Đồng Trinh đều can dự vào các vụ hoả hoạn này và có
những nhân chứng mục thị - những người này có lẽ chưa phải đã chết hết -
tuyên bố là đã thấy Mẹ Đức Chúa Trời đội vương miện Ba Lan trên những
mái nhà đang sập đổ của nhiều xưởng cưa. Nghe nói dân chúng, vốn cứ
thấy cháy to là kéo đến, đã cất giọng hát bài ca ngợi Bogarodzica Mẹ Chúa
Trời. Phải thừa nhận rằng những đám cháy của Koljaiczek là chuyện thiêng
liêng: ở đó, người ta thường phát thệ.
Và trong khi Koljaiczek bị truy lùng ráo riết dưới tội danh đốt nhà thì gã
chở bè Joseph Wranka tứ cố vô thân, hiền lành, vô vị, không tiền án tiền sự,
không mấy ai biết đến cũng chẳng ai truy lùng, vẫn chia mớ thuốc lá nhai
của mình thành những khẩu phần hàng ngày, cho đến một hôm, ngã tòm
xuống sông Bug, để lại trong túi áo va-rơi ba khẩu phần thuốc lá cùng với
giấy tờ tuỳ thân. Và vì gã Wranka chết đuối không nói được nữa mà cũng
chẳng ai hỏi han lôi thôi gì về gã, nên Koljaiczek, vốn cùng khổ người và
cùng kiểu đầu tròn xoay, bèn luồn mình vào chiếc áo va-rơi, rồi vào giấy tờ
