nhường cho Kurt và nó tắc lẻm hết trong khi Maria giúp ông Fajngold xỏ
tay vào chiếc áo măng-tô đen cổ lông thỏ xám. Trước khi đóng cửa hàng và
dặn vợ không được mở cửa cho ai hết, ông chụp lên đầu một cái mũ cao
thành quá nhỏ đối với ông mà Matzerath thường đội trong các đám cưới và
đám tang.
Già Heilandt không chịu kéo chiếc xe ba-gác đến tận nghĩa trang thành
phố. Ông không có thì giờ, ông nói, ông còn bao nhiêu ủng phải chữa. Đến
Quảng trường Max-Halbe với những đống đổ nát còn âm ỉ bốc khói, ông rẽ
trái vào Brỏsener-Weg và tôi đoán là ông đi về hướng Saspe. Lính Nga ngồi
bên ngoài những ngôi nhà dưới nắng tháng hai yếu ớt, chọn lựa trong mớ
đồng hồ đeo tay và đồng hồ quả quýt, lấy cát đánh bóng những cùi-dìa bạc,
thử xem có thể dùng xú-chiêng làm khẩu trang được không; một số tập làm
xiếc với xe đạp, dựng một đường đua vượt chướng ngại vật tạo nên bằng đủ
thứ: tranh sơn dầu, đồng hồ quả lắc cỡ lớn, bồn tắm, ra-đi-ô, giá treo quần
áo. Được hoan hô nồng nhiệt vì tài khéo léo, họ biểu diễn vừa lượn hình số
8, hình xoắn, đường trôn ốc, vừa tránh những xe nôi trẻ con, đèn chùm,
những thứ này được ném ra từ trước từ những cửa sổ. Khi chúng tôi đi qua,
họ dừng trò chơi lại mấy giây. Một số lính khoác áo thụng mặc trong nhà
của phụ nữ bên ngoài quân phục, giúp chúng tôi đẩy xe và định, buông lời
tán tỉnh Maria, nhưng bị ông Fajngold chỉnh liền - ông nói được tiếng Nga
và có giấy thông hành chính thức. Một gã lính đội mũ phụ nữ cho chúng tôi
một cái lồng chim trong có một con vẹt xanh đang đậu. Kurt, lon ton bên
cạnh xe, định nhổ lông nó. Sợ, không dám từ chối món quà, Maria nhấc cái
lồng ra khỏi tầm tay của Kurt và đưa cho tôi đang ngồi trên xe. Oskar, lúc
này chẳng có bụng dạ nào chơi vẹt, đặt nó lên cái hòm mác-ga-rin kéo dài
của Matzerath. Tôi ngồi mé sau xe, đu đưa chân và nhìn vào những nếp
nhăn trên bộ mặt lầm lầm, đăm chiêu của ông Fajngold; có vẻ như ông đang
nghĩ cách giải quyết một vấn đề phức tạp mà không ra.
Tôi gõ vài nhịp trống linh họat nhằm xua tan những suy nghi u ám của
ông Fajngold. Nhưng vẻ mặt ông vẫn không thay đổi, mắt nhìn tận dâu, có
