ngày nay. Hãy thử so tấm hình giàu chất tượng đài của Koljaiczek ông
ngoại tôi với bức ảnh căn cước của Klepp bạn tôi mà coi. Chỉ cần đặt hai
cái cạnh nhau, tấm ảnh ông tôi in màu nâu và tấm ảnh căn cước bóng loáng
như đang kêu xin một cái dấu triện, cũng đủ thấy công cuộc tiến bộ đã đưa
ta đến đâu trong lĩnh vực nhiếp ảnh. Ấy vậy mà cái ảnh cấp tập đó lại đòi
hỏi cả một lô xí xộ phương tiện hiện đại! Thực ra, về điểm này, tôi phải tự
trách mình nhiều hơn là đổ lỗi cho Klepp bởi vì, với tư cách là chủ nhân
cuốn album, lẽ ra tôi phải giữ vững một số tiêu chuẩn nhất định chứ. Tôi
biết, nếu quả có một ngày chúng ta phải nếm mùi địa ngục, một trong
những tội hình ác độc nhất sẽ là nhốt vong hồn trần truồng vào một căn
phòng với những tấm ảnh đóng khung thuở sinh thời của hắn. Nào, mau
mau sang sề thật mùi mẫn vào: Ôi con người giữa những tấm ảnh chụp
chớp nhoáng, những tấm ảnh căn cước! Ôi con người dưới ánh đèn “flash”,
Ôi con người đứng thẳng bên tháp nghiêng Pisa, Ôi con người photomaton
phải vểnh cái tai phải lên nếu muốn xứng đáng được một tấm ảnh căn cước!
Và... mà thôi, tắt giọng mùi mẫn được rồi. Có thể cái địa ngục này còn khả
dĩ chịu được bởi vì những tấm hình tồi tệ nhất mới chỉ là trong mơ chứ chưa
được chụp, hoặc giả nếu chụp rồi thì cũng chưa được rửa ra ảnh.
Những tấm ảnh này của Klepp và tôi được chụp và rửa vào những ngày
đầu bọn tôi ở phố Jỹlicher- strasse, khi chúng tôi kết bạn với nhau nhân một
buổi cùng ăn spaghetti. Dạo ấy, tôi đang ấp ủ mộng ngao du sơn thuỷ. Có
nghĩa là tôi đang buồn chán đến nỗi tôi quyết định phải làm một chuyến du
lịch và muốn vậy, phải xin hộ chiếu. Nhưng vì tôi chưa đủ tiền để chi phí
cho một chuyến du lịch đàng hoàng bao gồm Roma, Napoli, hay chí ít là
Paris, nên tôi lại lấy làm mừng vì sự thiếu hụt tài chính đó, vì còn gì bi đát
hơn là lên đường trong tình trạng hầu bao lép kẹp? Nhưng tiền đi xem phim
thì đủ. Thế nên vào thời kỳ đó, Klepp và tôi đến mọi rạp xi-nê có chiếu
những phim Viễn Tây hoang dại phù hợp với khẩu vị của Klepp, hoặc
những phim đúng yêu cầu của tôi trong đó Maria Schell sắm vai cô nữ y tá
lã chã nước mắt và Borsche (vai bác sĩ phẫu thuật) sau mỗi ca mổ khó khăn
