Khi một đợt khách đã khóc xong và trút vợi nỗi lòng, chúng tôi cầm lấy
nhạc cụ và bắc một cây cầu nhạc đưa họ trở lại trò chuyện bình thường như
mọi ngày. Chúng tôi giúp cho họ thanh thản rời khỏi Hầm Hành và nhường
chỗ cho đợt khách mới. Bản thân Klepp, Scholle và Oskar thì chẳng khoái
gì hành. Với lại, trong hợp đồng có một điều khoản cấm chúng tôi “dùng”
hành theo cách của khách hàng. Dù sao đi nữa, chúng tôi cũng không cần
đến nó. Scholle-ghi-ta chẳng có lý do gì để đau buồn, lúc nào hắn cũng có
vẻ sung sướng và mãn nguyện, kể cả khi hai dây đàn của hắn bựt đứt cùng
một lúc giữa chừng một bản rag. Còn Klepp thì cho đến nay, bản thân khái
niệm khóc, cười vẫn là một điều nhập nhằng đối với hắn. Nước mắt làm hắn
bật cười. Tôi chưa từng thấy ai cười dữ như Klepp trong đám tang bà dì vẫn
giặt quần áo và bít tất cho hắn trước khi hắn lấy vợ. Nhưng Oskar thì sao?
Oskar có nhiều lý do để khóc. Chẳng phải là gã cũng cần đến nước mắt để
cuốn trôi đi ký ức về Xơ Dorothea và cái đêm dài vô bổ trên tấm thảm xơ
dừa còn dài hơn cả đêm, đó sao? Và Maria thân yêu của tôi nữa? Rành là
nàng cũng là một nguyên nhân khác gây cho tôi buồn tủi. Chăng phải là
Stenzel, lão sếp của nàng, tha hồ di đi về về căn hộ ở Bilk bất cứ lúc nào
hắn thích đó sao? Chẳng phải Kurt con trai tôi đã quen gọi lão chủ hiệu tạp
hoá ấy mới dầu là “bác Stenzel” sau đó là “ba Stenzel” đó sao? Và còn
những người nằm sâu trong cát của nghĩa trang Saspe hoặc đất sét của
nghĩa trang Brenntau: mẹ tội nghiệp của tôi, Jan Bronski ngốc dại và đáng
yêu và Matzerath, người biểu đạt tình cảm bằng những món xúp? Đúng ra
phải khóc thương tất cả những người ấy. Nhưng Oskar thuộc số người may
mắn còn có thể khóc mà không cần đến hành. Đã có cái trống giúp tôi. Nó
chỉ cần dạo mấy nhập phách rất đặc biệt là khiến Oskar tan thành nước mắt
không hơn mà cũng chẳng kém những gọt nước mắt mà người ta phải trả
giá rất cao ở Hầm Hành mới nặn ra được.
Còn ông chủ Schmuh, ông cũng chẳng bao gờ dùng đến hành. Trong
trường hợp của ông, những con chim sẻ ông bắn ở những hàng rào, bụi rậm
ngoài trời là cách xả hơi. Thi thoảng, sau khi bắn, Schmuh xếp mười hai
con chim sẻ chết thành hàng trên một tờ báo, tưới nựớc mắt trên những nắm
