đều toe toét hơn mẹ tôi nhiều vì nụ cười của họ để lộ cả hàm răng trên trắng
bóng trong khi mẹ tôi chỉ hơi nhếch mép mà mắt chẳng hề cười chút nào.
Matzerath tì tay trái lên vai phải mẹ tôi; Jan thì chỉ dựa hờ tay phải vào lưng
ghế. Mẹ tôi nhìn thẳng vào ống kính, hai đầu gối hơi nghiêng về bên phải,
trên lòng bàn tay đặt một quyển sách mà nhiều năm trước đây, tôi tưởng là
một trong những cuốn album tem của Jan, sau đó đoán là một số báo thời
trang và gần đây lại cho là một bộ sưu tập ảnh những ngôi sao màn bạc lấy
từ các bao thuốc lá. Tay mẹ tôi, lúc bấm máy, có vẻ như sắp sửa giở từng
trang của cuốn album, cả ba đều có vẻ vui sướng như thể đang chúc mừng
nhau về khả năng miễn dịch đối với những bất ngờ thuộc loại chỉ xảy ra nếu
một thành viên trong Tam Hùng bắt đầu hoặc đã có những bí mật riêng tư
giấu kín trong lòng. Trong mối liên kết tay ba này, họ chẳng mấy cần đến
một người thứ tư, cụ thể là vợ Jan - Hedwig Bronski hồi con gái mang họ
cha là Lemke - thời gian này đang mang thai đứa bé sau này có tên Stephen;
hoặc nếu có cần thì chỉ để nhờ chĩa máy vào họ nhằm làm vĩnh tồn niềm
hạnh phúc tay ba của họ, chí ít là trên tấm ảnh.
Tôi đã bóc mấy tấm hình chữ nhật khác từ cuốn album đem đặt cạnh tấm
này. Những tấm hình chụp mẹ tôi hoặc với Matzerath, hoặc với Jan
Bronski. Không tấm nào phản ảnh cái giải pháp tối hậu, bất di bất dịch kia
rõ ràng như tấm hình ở ban công. Đây một tấm chụp riêng mẹ tôi với Jan -
tấm này thoảng mùi bi kịch, mùi hám tiền, mùi phấn khích đến độ phè
phỡn, một sự phè phỡn vì phấn khích. Mazerath và mẹ tôi: tấm này có cái
không khí ngày nghỉ cuối tuần tại nhà của đôi vợ chồng, có tiếng sườn rán
xèo xèo, đôi lời cằn nhằn trước bữa ăn tối, ngáp vài cái sau khi ăn tối, nói
đùa dăm câu trước khi đi ngủ, bàn cãi tí chút về tờ khai thuế cho có bối
cảnh trí tuệ của hôn nhân. Tuy vậy, tôi vẫn thích cái buồn tẻ được ghi lại
trên ảnh ấy hơn tấm hình chớp nhoáng “mô-ve-gu” của những năm sau
trong đó người ta thấy mẹ tôi ngồi trên lòng Jan ở trong Rừng Oliva gần
Freudental; vì tấm ảnh cuối này với tính chất tục tĩu của nó - bàn tay của
Jan biến mất dưới váy mẹ tôi - chỉ nói lên nỗi đam mê cuồng dại của cặp
uyên ương bất hạnh này, chìm đắm trong ngoại tình ngay từ ngày đầu cuộc
