một tấm bia đi-o-rit cho một mộ đôi cùng với một người giúp việc mà tôi
không biết. Khi linh cữu Schmuh qua chỗ Korneff trên đường tới Khu Mười
mới được quy hoạch, ông thợ làm bia mộ ngả mũ theo đúng quy định của
Nghĩa trang, có lẽ vì cái mũ cao thành, ông không nhận ra tôi; nhưng thấy
ông xoa xoa gáy, tôi chắc là mấy cái nhọt đang chín hoặc đã chín nẫu.
Ôi, những đám ma! Tôi đã buộc phải đưa quý vị đến biết bao nghĩa trang!
ở một đoạn nào đó, thậm chí tôi đã nói: những đám ma nhắc ta nhớ đến
những đám ma khác. Thôi được, tôi sẽ không kể dài dòng về đám tang
Schmuh cũng như về những suy tư hồi cố của Oskar lúc đó. Chỉ cần nói
rằng đó là một đám tang bình thường, đàng hoàng và không có gì bất
thường xảy ra. Điều duy nhất thực sự cần phải kể là sau khi chôn Schmuh
xong - bà vợ goá đang nằm bệnh viện, nếu không, chắc cũng còn thêm chút
ít nghi thức nữa - một ông tiến đến bên tôi và tự xưng là Tiến sĩ Dösch.
Ông Tiến sĩ Dösch này điều hành một hãng hoà nhạc nhưng không phải
là chủ hãng, ông là một khách hàng thường xuyên của Hầm Hành, ông nói
với tôi. Tuy tôi không bao giờ để ý đến ông, nhưng ông đã có mặt hôm tôi
biến toàn thể khách hàng của Schmuh thành một bày trẻ bi ba bi bô hạnh
phúc. Thực tế, bản thân Dösch, như ông tâm sự với tôi, cũng đã gặp lại
niềm hạnh phục trẻ thơ dưới ảnh hưởng tiếng trống của tôi và ông đã quyết
chí làm một cú lớn với cái mà ông gọi là “ngón nghề búa bổ” của tôi. ông
đã được phép đề xuất với tôi một hợp đồng “búa bổ”; tại sao tôi không ký
ngay tại chỗ? Bên ngoài lò hoá thân hoàn vũ nơi Leo Schugger đeo găng
trắng (ở Düssendorf, anh ta mang tên Wilhem-Nhớt-Dãi) đang đợi những
người đi đưa đám, Ts Dösch rút ra một tờ giấy ghi rõ là, đổi lại những
khoản chi trả kếch sù, người ký tên dưới văn bản, sau đây gọi là “Oskar
Trống”, cam đoan sẽ biểu diễn độc tấu tại những nhà hát lớn trước những
cử tọa từ hai đến ba nghìn người. Dösch vô cùng thất vọng khi tôi nói là
không thể ký ngay lập tức. Lý do tôi viện ra là cái chết của Schmuh. ông
Schmuh, tôi nói, rất gản gũi thân thiết với tôi, tôi không thể ngay lập tức
nhận làm việc với một người khác khi ông vừa nằm xuống mồ, xác chưa
