con vẹt đậu trên vai tôi đã thốt lên lời kêu gọi tôi, hết con này đến con kia.
Tôi phải chọn lựa một trong hai con. Tuy nhiên, thật ra thì sự chọn lựa của
tôi đã rõ ràng. Những nắm xương của vô vàn người chết vô danh đang réo
gọi tôi. Những nắm xương ấy đang chờ đợi tôi. Tôi không thể không đáp
lời.
Tôi tin chắc các bạn sẽ tha thứ cho tôi. Lần đầu tiên khi rời Mudon, tôi
đi thẳng ngay tới chỗ qua sông Sittang ấy Trong lúc quân đội Nhật Bản rút
lui, mọi đường giao thông đều bị cắt đứt và quân đội chúng ta đã chạy tán
loạn, nên kết quả là đã có những tổn thất bi đát như thế xảy ra trên khắp xứ
Miến Điện.
Theo lời thổ dân sống dọc trên sông Sittang, nhiều đơn vị quân đội Nhật
Bản định vượt sông vào ban đêm ở chỗ này. Nước sông chảy xiết và mặt
sông rộng hơn hai trăm thước; họ định vượt qua từng toán chín, mười
người trên những chiếc bè nhỏ. Nhưng những chiếc bè này chỉ đi được tới
giữa dòng là bị chìm lỉm. Có lẽ đã có nhiều người bị cuốn băng ra biển và
nhiều người khác bị tấp vào bờ, rồi trôi vào tận giữa rừng. Họ còn cố gắng
vượt sông ở nhiều chỗ khác nữa; đến đêm thổ dân thường nghe thấy tiếng
kêu cầu cứu phát ra từ một cái bè trôi giạt ở nơi nào đó trên dòng sông.
Mỗi chỗ vượt sông đã nuốt bao nhiêu mạng người; tuy nhiên cũng có
nhiều người lính - đặc biệt những người bị bệnh kiết lỵ hay sốt rét ngã nước
hoặc quá yếu vì thiếu ăn nên không thể tiếp tục đi được nữa - đã dùng lựu
đạn để tự kết liễu đời mình. Người ta thường nghe thấy những tiếng nổ
giữa cánh đồng hoặc trong rừng sau khi quân đội đang đào tẩu đi qua. Ngay
cả thổ dân cũng hiểu rằng mỗi tiếng nổ như thế có nghĩa là một vụ tự sát.
Hẳn đã có biết bao vụ như thế không được ai kể lại không được ai ghi
chép, nhưng đã bị lãng quên hoàn toàn!
Làm sao ai có thể nhìn thấy những gì tôi đã nhìn thấy mà bó tay không
làm gì? Làm sao có thể ngoảnh mặt làm ngơ mà lương tâm không cắn rứt
hoặc nói rằng đó không phải là việc của mình?
Nhờ sự giúp đỡ của thổ dân và những vị sư từ một làng gần đó, tôi đã
tìm cách chôn cất những xác chết này ở chỗ bờ sông đầy cát. Và một hôm,
trong lúc đào tôi bắt được một viên ngọc hổ phách to đáo để - một trong
