lẫy. Tại đây, cái bàn thờ to lớn bằng đá hoa cương chạm trổ tỉ mỉ đặt trong
nội cung được trang hoàng rát lộng lẫy và hình ảnh đức Phật ở khắp nơi.
Người Phật tử Miến Điện ngồi trước mặt những hình đó, cúi đầu, chắp
tay cung kính cầu nguyện. Anh có thể nghe tiếng người đọc kinh ở tứ phía.
Khói hương bay lên cao. Một cảm giác ngây ngất, lâng lâng một cách kỳ lạ
thấm nhập vào làn không khí. Đa số người đi lễ là đàn bà con gái: họ đang
cầu nguyện để kiếp sau được tái sinh làm đàn ông con trai. Người nào cũng
có những điếu thuốc lá dài và diêm để ngay ở chỗ đang quì lễ. Ở Miến Điện
ngay cả trẻ con cũng hút thuốc lá; và những người đàn bà con, gái này bày
đặt thuốc lá ngay bên cạnh để khi lễ xong có thế châm hút liền. Họ không
đi ngay sau buổi lễ nhưng ngồi nán lại hàng giờ trong trạng thái mê mẩn,
xuất thần như thế đang thưởng thức lạc thú của cõi Niết Bàn.
Trong một xó, một thiếu nữ ngồi trên nền đá đang ôm chặt một bông hoa
sen trắng tinh. Trước mặt nàng, sát ngay bức tường lờ mờ tối, là một pho
tượng Phật hơi mỉm cười, một cánh tay dài trắng nõn từ một bên vai trần
trụi buông thõng xuống. Trông dường như cánh tay ấy có thể sắp sửa ngọ
nguậy.
Bên cạnh cô bé, một ông lão đang ngồi trầm tư. Người tái mét, gầy gò
trông chẳng khác gì một bộ xương. Để mắt nhìn, chúng tôi lờ mờ nhận ra
ông ta là một người hủi. Chúng tôi thường không vào chùa, vì những người
cùi ngồi ở trong đó đế ăn xin và trầm ngâm suy tư. Nhìn ông lão này, chúng
tôi cảm thấy gót chân trần trụi của mình ngứa ngáy.
Thật là một thế giới khác biệt! Cứ mỗi khi nhìn thấy cái gì thuộc loại
này, chúng tôi cũng tự hỏi làm sao dân chúng lại có thể sống một đời sống
như vậy.
Mà có lẽ ngày xưa Nhật Bản cũng chẳng khác gì - chúng ta mới trở nên
tân tiến có tám mươi năm mà thôi. Vì sự thay đổi đã xảy ra quá nhanh nên
nó tạo ra cho chúng ta đủ thứ phiền toái. Vào thời gian chúng tôi được chở
bằng tàu ra hải ngoại, dân ta đang sống trong sợ sệt, lo âu, thường khi bị
đói ăn, thường khi phải làm việc như những tên nô lệ tù đày. Họ xanh xao,
vàng vọt vì lo lắng về kết quả của cuộc chiến tranh. Trái lại dân tộc Miến
Điện, tuy mảnh mai, ốm yếu và nghèo khó, cứ tiếp tục thầm lặng vui hưởng
