Tôi lại tới phố Peterburg. Vì đúng 12 giờ tôi phải có mặt ở nhà Vasin
trên đường Fontanka (chỉ có thể gặp Vasin ở nhà vào lúc 12 giờ), nên tôi đi
rất vội, tuy rất thèm rẽ vào quán nào đó uống cà phê. Hơn nữa, tôi nhất định
phải gặp kỳ được Efim Zverev tại nhà, tôi đi thẳng đến nhà gã và chút nữa
thì muộn: Efim vừa uống xong cà phê, chuẩn bị ra khỏi nhà. Gã không
đứng dậy, hỏi tôi:
- Có việc gì mà cậu đến luôn thế?
- Tôi sẽ giải thích ngay đây.
Buổi sớm bất kỳ nào cũng đều có tác dụng làm cho con người tỉnh táo.
Buổi sáng ở Peterburg cũng vậy. Một mơ ước tha thiết hồi đêm sẽ hoàn
toàn tan biến cùng với ánh ban mai và hơi lạnh buổi sáng; bản thân tôi
nhiều khi nhớ lại các giấc mơ, đôi khi các hành động đêm qua của mình mà
cảm thấy xấu hổ. Tuy nhiên, nhân đây tôi cho rằng buổi sáng Peterburg
tưởng như buồn tẻ nhất trần gian, hóa ra lại là kỳ diệu nhất trần đời. Đó là
quan điểm, nói đúng hơn, là ấn tượng riêng của tôi, nhưng tôi quyết bảo vệ
nó. Vào một buổi sáng Peterburg sương mù ẩm thấp, hôi nồng như thế này,
thì ước mong quái đản như của nhân vật Germanrv trong tác phẩm Con
đầm pích của Pushkin (một nhân vật lớn, một típ người Peterburg lạ thường
- của thời kỳ Peterburg!
), tôi nghĩ, sẽ càng phải được củng cố hơn. Giữa
đám sương mù này, hàng trăm lần tôi cứ mơ ước: “Nếu sương mù tan đi,
bốc lên cao, liệu có đem theo nó cả cái thành phố nhớp nháp hôi hám này
chăng, bay lên và tan biến đi như khói, và chỉ còn lại vùng đầm lầy Phần
Lan, và sừng sững giữa đầm, có lẽ để cho đẹp, là người kỵ sĩ bằng đồng
cưỡi con ngựa đẫm mồ hôi?” Tóm lại, tôi không thể diễn tả các ấn tượng
của mình, bởi vì tất cả cái đó chỉ là ước vọng viển vông, là thơ ca, do đó là
vô lí. Dầu vậy, tôi cứ luôn luôn đặt ra một câu hỏi hoàn toàn vô nghĩa: “Kìa
tất cả mọi người cứ cắm cúi, vội vã đi đâu đấy; không biết rằng tất cả chỉ là
một giấc mơ của ai đó, không một người nào ở đây là thật cả, không một
hành động nào ở đây là thật cả? Nếu ai đó bỗng tỉnh mộng, tất cả sẽ đều tan
biến”. Ồ, tôi đi xa đề quá.
