nguyện. Tiếng kinh hòa quyện theo nhịp thở đọng thành tràng giọt vô thanh
lặng rớt vào hồn giúp người đàn bà lấy lại chút lòng bình thản. Chị xuống
giường sẹ bước ra gian trước lờn vờn ánh sáng tỏa ra từ cái đèn hột vịt đặt
trên bàn thờ. Tấm hình đôi vợ chồng đặt bên bài vị rờn rợn vắng xa. Chị
đứng nhìn sửng vào đôi mắt hiền từ mà nghiêm nghị của người anh họ. Hơn
bốn mươi năm suốt cuộc đời luân lạc của chị thoắt hiện trở về. Từ đầu
nguồn sông Thu hắt hiu ghềnh Đá Bát bên bến Cà Tang nước cuộn, chị đã
nổi trôi qua bao dòng sông bến nước để rồi chiều qua tình cờ thấy mình trở
về đứng lạc loài nơi cuối dòng sông thơ ấu.
Cha chết năm chị lên mười vào giữa thời chín năm kháng chiến. Cả đoàn
dân công tải đạn ra mặt trận bị máy bay Pháp rượt bắn. Xác cha đứt mất
chân nằm trong cái hòm gổ sung xộc xệch được hàng xóm trong đoàn gánh
chạy từ Trung Phước về bến đò trên chiếc vỏng đan dây dừa. Cha yên phần
ông, mộ đắp trên ghềnh Đá Bát ấm áp khói hương. Chị thế cha giúp mẹ
chèo đò đưa dân làng qua về bến sông kiếm sống. Hai mẹ con chèo chống
rồi cũng qua những ngày sông Thu mùa lũ, ghe tròng trành quay như lá
giửa dòng.
Kháng chiến thắng lợi mà đất nước thì bị chia đôi. Có điều phần được
chia của kháng chiến lại nằm tuốt bên kia bờ Bến Hải phía ngoài Cửa Việt,
Đông Hà. Người dân khốn khổ qua chín năm sống tiêu thổ chui rúc nay lại
được kết nạp dỗ dành ai đi tập kết, ai ở lại nằm vùng.
Cô gái đưa đò tuổi vừa mười sáu hây hấy xuân thì lọt vào cặp mắt toan
tính của các mẹ các chị trong hội Phụ Nữ xã và kế hoạch lâu dài của cách
mạng. Thế là sau vài lần họp hành thuyết phục, duyên phận chị được định
đoạt. Anh bộ đội người Đại Lộc về đóng chốt ở khu chiến Nông Sơn, hơn
cả giáp tuổi, đã trở thành chồng của chị. Người thanh niên ít nói rụt rè giúp
vợ chèo đò mấy tuần lễ trước ngày tập kết. Rồi đi.
Bộ đội ra Bắc. Không còn cán bộ Phụ Nữ họp hành kiểm thảo, không
biểu tình, hết vót chông đào hầm, hết dân công tải đạn…thôn xóm vắng
buồn như bến sông hẩm hiu con đò neo vắng khách. Đàn bà ở lại, có người
không chồng mà tay xách nách mang. Nhiều người bụng đã lùm lùm thai
nghén. Trong đó có nhiều cô gái còn bẽn lẽn dáng tân hôn, vụng về bước
đầu làm mẹ. Những câu nói ngon ngọt dỗ dành trong các buổi họp phụ nữ
