vào chính trị từ nghị luận việc công đến thi hành luật pháp] và chế độ Quả
đầu (thiểu số cai trị nhưng không phải là quý tộc).
Quyển III gồm 18 chương và chủ đề của Quyển III là khảo sát về bản chất
công dân và các mô hình hiến pháp. Quyển III cũng là trọng tâm của Chính
Trị Luận. Trong Chương 1, Aristotle cho rằng tư cách công dân của một
người không được tạo nên chỉ vì người đó sinh ra và cư trú trên một đất
nước nào đó. Tư cách công dân chỉ cần có một tiêu chuẩn để xác định:
công dân là người có quyền tham gia chính sự và giữ những chức vụ trong
chính quyền (Chương 1, §12).
Tuy nhiên, có quyền tham gia chính sự và giữ chức vụ trong chính quyền
không có nghĩa là người dân sẽ trở thành một công dân tốt. Aristotle đưa ra
một câu hỏi thiết yếu: liệu một người tốt sẽ trở thành một công dân tốt
chăng? Theo Aristotle, hai điều này thuộc hai phạm trù khác nhau. Ông đưa
ra một hình ảnh so sánh người dân trong một nước với những người thuỷ
thủ trên một con tàu, mỗi người có một nhiệm vụ riêng biệt phải thi hành;
người thì lo việc lái tàu, người lo việc chèo chống, v.v... Mỗi người đều
phải làm “tốt” phần việc của mình. Tuy nhiên, tất cả đều có một nhiệm vụ
chung là giữ cho con tàu được an toàn, đi được tới mục tiêu đã định. Công
dân cũng vậy, mục đích tối hậu là giữ cho sự an toàn của chế độ, và đó là
“đức hạnh” chung của mọi công dân (C.4, §3). Công dân, dù giữ chức vụ
lãnh đạo hay chỉ là dân thường, cũng cần phải có kiến thức và khả năng để
biết lãnh đạo cũng như biết tuân phục (§15). Riêng đối với nhà lãnh đạo,
Aristotle còn đòi hỏi phải có thêm một đức tính ngoài những đức tính mà
mọi công dân đều có: đó là sự “khôn ngoan chính trị.”
Trong Chương 6, Aristotle phân tích các chế độ chính trị được thể hiện qua
các loại hiến pháp khác nhau. Một chế độ chính trị là “cách thức tổ chức
quốc gia theo các cơ quan cai trị” (C.6, §1). Vì bản năng tự nhiên của con
người là sống quần tụ với nhau hầu đạt được đời sống tốt đẹp hơn lúc sống
đơn lẻ; do đó, mục đích tối hậu của mọi chế độ là tạo dựng và bảo vệ đời
