CHÍNH TRỊ LUẬN (THE POLITICS) - Trang 169

đẳng có nghĩa là người nghèo không được có những lợi thế hơn người giàu,
và không có bên nào thống trị bên nào, mà cả hai đều bình đẳng như nhau.
Một số nhà tư tưởng nghĩ rằng nếu một chế độ dựa trên tự do và bình đẳng,
chỉ có thể có được trong chế độ dân chủ, thì điều này chỉ trở thành hiện
thực khi tất cả mọi người [bình đẳng về giai cấp] như nhau đều được tham
gia vào chính sự [tuỳ theo khả năng của họ] tới mức độ cao nhất. Và thêm
nữa, vì nhân dân chiếm đa số, và ý kiến của đa số là quyết định chung, cho
nên, một chế độ như vậy phải là chế độ dân chủ. Còn một chế độ nữa, đó là
chế độ mà những quan chức được bầu ra theo một tiêu chuẩn tối thiểu về
tài sản; bất cứ ai có đủ số tài sản theo yêu cầu đều có quyền tham gia vào
chính sự, nhưng nếu mất đi tài sản, thì cũng sẽ mất luôn quyền này. Một
loại khác nữa là chế độ mà mọi công dân có cha mẹ cũng là công dân có
hạnh kiểm tốt được than gia chính sự, và có chế độ chỉ cần là công dân thì
được quyền tham gia chính sự, nhưng trong cả hai loại này luật pháp vẫn là
tối thượng. Loại chế độ dân chủ thứ năm là chế độ cũng giống như các loại
trên, nhưng ý chí của đa số nhân dân mới là tối thượng và có thể thay đổi
luật pháp bằng những tuyên cáo. Đây là trường hợp của chế độ do những kẻ
mị dân xướng xuất. Trong trường hợp này, toàn thể nhân dân trở thành vị
quân vương tập thể, và vì thế nắm toàn quyền một cách tập thể. Homer nói
rằng: “Có lắm chủ nhân là một điều không tốt.” Nhưng ý của ông như thế
nào thì vẫn không rõ, liệu đó có phải là một tập thể cai trị hay là sự cai trị
riêng rẽ của nhiều cá nhân. Dù sao đi nữa thì chế độ dân chủ kiểu này chỉ là
một chế độ quân chủ, không còn chịu sự điều hành của pháp luật nữa mà
chỉ theo ý thích của nhà vua, và rơi vào tình trạng độc tài của một bạo quân
(tập thể), và những kẻ mị dân, hoa ngôn xảo ngữ được trọng vọng. Chế độ
dân chủ kiểu này, so với các chế độ dân chủ khác cũng giống như chế độ
bạo quân so với chế độ quân chủ. Bản chất của hai chế độ này giống như
nhau, và cùng áp đặt những luật lệ độc đoán lên trên toàn thể dân chúng.
Những tuyên cáo của kẻ mị dân cũng giống như mệnh lệnh của bạo chúa,
và kẻ mị dân đối với dân chúng cũng giống như tên nịnh hót đối với nhà
độc tài. Cả hai đều nắm quyền lực lớn lao. Những kẻ mị dân khiến cho
tuyên cáo của quần chúng giày xéo lên luật pháp vì điều gì cũng đưa cho