CHÍNH TRỊ LUẬN (THE POLITICS) - Trang 183

Như thế, ta thấy hiển nhiên là một cộng đồng chính trị tốt nhất được tạo
nên bởi những công dân thuộc giai cấp trung lưu, và những quốc gia có
nhiều khả năng được quản trị tốt đẹp là những nước có thành phần trung
lưu đông đảo - đủ số lượng, và nếu có thể được, mạnh hơn cả hai giai cấp
kia, còn không thì phải đủ lớn và đủ mạnh hơn một trong hai giai cấp, vì
khi giai cấp trung lưu nghiêng về phía nào cũng đủ làm thay đổi cán cân
chính trị và ngăn không cho những phần tử cực đoan trở thành thống trị.
Một nước được coi là thật may mắn là một nước mà những công dân có tài
sản đủ dùng, vì nếu có một số người có quá nhiều, số còn lại không có gì
cả, thì sẽ đưa đến tình trạng dân chủ cực đoan hay quả đầu thuần tuý, hay
một bạo chúa sẽ nảy sinh ra từ hai cực đoan - dân chủ hỗn loạn hay quả đầu
độc đoán. Ngược lại, ta thấy khó lòng mà có một chế độ cực đoan nảy sinh
ra từ một cơ chế trung dung hay những cơ chế tương tự như vậy. Tôi sẽ giải
thích lý do này sau trong phần bàn về cách mạng thay đổi chế độ. Điều kiện
trung bình của một nước rõ ràng là tốt nhất, vì ngoài nó ra không có một
thể chế nào mà không có phe nhóm. Khi giai cấp trung lưu lớn mạnh, khó
lòng xảy ra bè phái và chia rẽ. Cùng một lý do, ta thấy những nước lớn
thường khó bị chia bè kết phái hơn những nước nhỏ chỉ vì trong những
nước lớn thành phần trung lưu cũng đông đảo hơn; ngược lại trong những
nước nhỏ, dân chúng dễ bị chia thành hai giai cấp hoặc giàu hoặc nghèo, và
không có thành phần ở giữa. chế độ dân chủ, so với quả đầu, là chế độ an
toàn và lâu bền hơn, vì có được giai cấp trung lưu đông đảo hơn và dự phần
nhiều hơn trong chính quyền. Nếu không có giai cấp trung lưu và người
nghèo lại đông đảo hơn thì loạn lạc sẽ xảy ra, và quốc gia sẽ bị tiêu vong.
Một bằng chứng về tính ưu việt của giai cấp trung lưu là những nhà lập
pháp kiệt xuất đều xuất thân từ giai cấp này, chẳng hạn như Solon với
những vần thơ của ông để lại làm bằng chứng, như Lycurgus, Charondas,
và hầu hết những nhà lập pháp khác. Những điều vừa trình bày giúp cho ta
hiểu tại sao phần lớn những chính quyền nằm trong hai loại hoặc là dân
chủ, hoặc là quả đầu. Lý do là vì trong những nước đó, giai cấp trung lưu
không đủ lớn mạnh và bất cứ phe nào, giàu cũng như nghèo, khi chiếm
được thế thượng phong sẽ bỏ qua tính trung dung mà hoạch định hiến pháp