Mọi người, ai cũng có khuynh hướng muốn chỉ huy người khác và yêu
chuộng tự do. Khuynh hướng này được đặt trên phẩm tính của nhiệt tình, vì
nhiệt tình có tính chất chỉ huy và rất khó chế ngự. Nhưng, nói như vậy
không có nghĩa là nhà lãnh đạo phải có thái độ hung hăng, khó chịu đối với
những người lạ, vì ta không nên nổi nóng đối với bất kỳ ai, và nhà lãnh đạo
là người có tâm hồn cao thượng thì không thể có bản chất hung hăng được,
và chỉ nên nổi giận đối với những kẻ làm việc ác, có tâm địa xấu xa. Điều
này, như đã trình bày trước đây, là một tình cảm mà người ta cảm nhận rất
mạnh mẽ, nhất là đối với những người được coi là bạn nhưng lại đối xử xấu
với họ. Điều này cũng dễ hiểu, bởi lẽ, ngoài việc bị tổn thương thực sự vì
hành động xấu của người bạn, người ta còn bị tổn thương vì sự vô ơn của
người bạn. Cho nên có câu nói: “Thương nhau lắm cắn nhau đau,” và “nồi
da xáo thịt.”
Tới đây ta đã xác định gần xong con số và tính cách của người dân, cũng
như diện tích và lãnh thổ thiên nhiên của một nước. Tôi nói là “gần xong,”
vì trên thực tế, ta không nên quá để ý đến những chi tiết trong lý thuyết về
một nhà nước lý tưởng.
