những điểm này để bào chữa cho khuyết điểm của cơ cấu chính trị, mà để
xét xem điều gì là đúng và điều gì là sai. Sự phóng túng của phụ nữ
[Sparta], như tôi đã trình bày ở trên, không những chỉ tạo ra những sự lộn
xộn trong cơ cấu chính trị, mà còn có khuynh hướng làm tăng trưởng lòng
tham nơi con người.
Dĩ nhiên khi nhắc đến lòng tham ta cũng phải nhắc đến những chỉ trích về
sự bất bình đẳng tài sản. Trong lúc một số người có rất ít tài sản, thì những
người khác lại có rất nhiều, như thế điền sản đã bị chuyển sang tay của một
thiểu số. Sự kiện này là kết quả trực tiếp của những luật lệ sai lầm; vì, mặc
dù nhà lập pháp đã nêu rõ là việc buôn bán tài sản gia truyền là điều xấu xa,
đáng khinh bỉ, nhưng mặt khác lại cho phép người dân được quyền cho tài
sản hay để di chúc cho người khác. Cả hai cách này đều dẫn đến cùng một
kết quả là có đến hai phần năm điền sản của Sparta thuộc quyền sở hữu của
phụ nữ. Lý do là vì phong tục cho phụ nữ được thừa hưởng tài sản và nhận
số hồi môn kếch xù. Tốt hơn hết là không nên đưa của hồi môn, hoặc là,
nếu có phải đưa đi nữa, thì cũng chỉ nho nhỏ hay vừa phải thôi. Theo luật
hiện hành thì người cha có quyền gả con gái (được thừa hưởng tài sản) cho
bất cứ ai hợp ý mình, và nếu người cha chết trước khi để lại di chúc, người
thừa kế được thừa hưởng quyền gả người con gái. Như thế, mặc dù Sparta
có khả năng để duy trì 1500 kỵ binh và 30 ngàn bộ binh, nhưng tổng số
công dân của Sparta đã xuống dưới mức 1000 người. Kết quả này chứng
minh là luật pháp của Sparta nhiều lầm lỗi, và chỉ cần thua một trận thôi thì
cũng đủ tiêu vong vì thiếu lính. Có một truyền thống trong đời các vị vua
thời cổ, là cho phép người ngoại quốc được nhập tịch thành công dân
Sparta, và vì vậy mà Sparta dù có phải chinh chiến lâu dài cũng không
thiếu lính; thực ra, đã có lúc dân số lên tới mười ngàn người. Không biết
điều này có đúng hay không, nhưng để duy trì dân số, thì tốt hơn vẫn là
phân phối tài sản đồng đều. Nhưng khó lòng chỉnh sửa lại sự bất bình đẳng
về tài sản vì bị điều luật liên quan đến sinh sản làm trở ngại. Các nhà lập
pháp muốn gia tăng dân số càng nhiều càng tốt nên khuyến khích sinh sản;
theo một đạo luật là hễ người cha nào có ba người con trai thì được miễn
