quân dịch, còn có tới bốn con trai, thì được miễn hết mọi nghĩa vụ công
dân. Thế nhưng điều hiển nhiên là gia đình càng đông con, thì đất đai chia
ra cho các con càng nhỏ lại, và thế là chẳng thể nào tránh được nhiều người
sẽ lâm vào cảnh nghèo túng.
Cơ cấu chính trị của Sparta còn một khuyết điểm nữa; tôi muốn nói đến cơ
quan Giám sát viện. Đây là một cơ quan có quyền lực cao nhất, nhưng
Giám sát viên lại do toàn dân bầu ra trong đám thứ dân, cho nên các chức
vụ này dễ rơi vào tay của những người nghèo túng, và những người nghèo
thì lại dễ bị hối lộ. Điều tệ hại này đã thường xảy ra trong quá khứ, và gần
đây nhất là sự việc liên quan đến người Andrian, một số Giám sát viên đã
ăn hối lộ để làm cho quốc gia suy vong. Quyền lực của Giám sát viện quá
lớn lao và độc đoán đến nỗi các vị vua còn phải tìm cách lấy lòng họ. Kết
quả là quyền lực của hai cơ cấu này khiến cho cơ cấu chính trị bị suy đồi từ
chế độ quý tộc biến sang dân chủ. [Dù sao] Giám sát viện cũng có vai trò
giữ cho cơ cấu chính trị được tồn tại, vì thứ dân cảm thấy hài lòng khi thấy
họ được dự phần vào cơ quan cao nhất nước; sự kiện này dù là do ý định
của nhà lập pháp hay vì tình cờ mà quyết định như vậy, cũng có lợi cho đất
nước. Một cơ cấu chính trị muốn được tồn tại, thì mọi thành phần dân
chúng đều phải có ý thức và ý chí bảo vệ nó. Đối với Sparta điều này ta
thấy hiển nhiên, trước hết là hai ông vua muốn bảo vệ ngai vàng của họ, vì
họ được hưởng mọi vinh dự, thứ đến là quý tộc vì họ được đại diện trong
Nguyên lão Thượng viện (một hình thức tưởng thưởng cho tài năng và đức
hạnh), và sau cùng là thứ dân, vì mọi người dân đều có thể được bầu vào
Giám sát viện. Việc bầu giám sát viên từ trong đám thứ dân là một việc
hoàn toàn đúng, nhưng không nên được thực hành theo cung cách hiện tại,
vì cung cách này quá ấu trĩ. Thêm nữa, các giám sát viên là những thứ dân,
lại có quyền quyết định những việc hệ trọng, cho nên họ không nên tuỳ tiện
quyết định theo ý riêng [như đang làm hiện nay], mà phải căn cứ vào các
luật lệ đã được thành văn bản. Chưa hết, giám sát viên còn tuỳ tiện trong lối
sống không phù hợp với tinh thần của hiến pháp. Họ có tự do muốn sống
