Từ ô Đồng Lầm ra hay ô Đống Mác xuống, đều trải qua trạm
chạy giấy Đuôi Cá phía Nam.
Tên thật là trạm Hà Mai, như ai cũng quen gọi là trạm Đuôi Cá, vì
trạm nằm án ngữ giữa ngã ba đường tõe hình đuôi cá. Tường trạm
toàn đá tảng lổn nhổn quanh như cái nhà ngục. Phu trạm lạ đến phải
ngủ đỗ trong dãy nhà ngang lớp tranh cạnh tàu ngựa bên ngoài. Trước
mặt, trông sang hồ Linh Đường. Bên trái theo sông Cái xuống
Thanh Trì. Bấy giờ đương lắm rối ren, trấn nào cũng có người
dựng cờ khởi nghĩa cho nên việc quan nha càng nặng nhọc, các trạm
phải túc trực hàng chục phu, hàng chục ngựa. Hỏa tốc nối nhau như
tên. Người phu trạm như cái vạc lặn lội suốt đêm. Việc toàn nóng và
lệ phạt ở các trạm cũng ngặt nhất.
“Đại khẩn”, ngựa bôn suốt đêm. Chạy rút ngắn, giỏi bậc nhất,
bậc nhì, bậc ba, chia hạng có thưởng. Nhưng quan nha chỉ đặt bậc
công hờ chứ chẳng ai được thưởng bao giờ, chỉ thấy cái roi vút vào
đít là cơm bữa, một ngày về trễ phải phạt ba mươi roi. “Đại khẩn”
chậm một phiên thì mất đầu, quy tội vào trạm nào, người nào người
ấy chịu. Đao phủ về đóng cọc ra án chém ngay trước cửa trạm.
Trạm Đuôi Cá buổi trưa ấy, những bóng nhà im lìm trong nắng
giãi đường quan vắng tanh. Mấy chiếc cọc tre đặt đòn cáng khênh
ra chỗ ngoài mái tàu ngựa trống hốc. Ngựa ban ngày đi hết, chỉ
đến đêm mới nghe tiếng vó đạp muỗi. Và cũng lúc đêm tối công
việc nhà trạm mới bề bộn bốn phía tới. Tíu tít đến quá đầu hôm.
Nắng chiều đã nhạt trắng bờ lau. Những phường chài lưới ở
hồ Linh Đường, đầm Sét vào bán cá chợ ô Đống Mác từng tốp đi
cởi trần, mảnh áo rách ướt phơi vắt trên cái cán dậm, cũng đã qua
