Cứ làng này qua làng khác như vậy, chín năm kháng chiến trôi
qua, đến khi bộ đội giải phóng Thủ Đô tôi mới về làng. Tôi tần
ngần nhìn cái đình ngày trước, cỏ lau đã mọc thành gò. Những tổ
mối vằn vèo đỏ khé, trông bỗng thấy ngon mắt, nổi máu muốn
đi tìm cứt mối đóng cối. Nhưng cũng chỉ nghĩ thế thôi, và tôi lại
nhớ lại. Tôi nhớ cái đêm ở lớp học Việt Minh bọn con gái kêu: “Việt
gian” mà thằng Tần đã cười mũi mắng tôi ngớ ngẩn, ối giời, cái
thằng Tần! Chính nó mò sờ soạng bọn con gái chứ Việt gian Việt
ngay gì đâu. Gần mười năm như một đời người, dẫu sao cũng là tôi
vất vả xoay xỏa miếng ăn, tôi chẳng lúc nào còn nhớ đến thằng
Tần.
Thế rồi trông ai như thằng Tần. Lúc đầu nhìn đích thằng
Tần, rồi lại tưởng ai. Bởi vì lẽ nào thế được. Người ấy xúng xính
bộ quần áo ka-ki màu xi măng, đội mũ cát. Tôi đã thấy cán bộ bộ
đội mặc như thế, và đã phân biệt được áo không có túi, thắt lưng
da to, là lính trơn. Tần mặc vét đại cán, hai túi có nắp đàng hoàng.
Nếu không cán bộ như ông Hão ngày trước thì cũng cấp chỉ huy.
Tôi chợt thoáng nhìn xuống cái quần tôi xắn móng lợn nhuộm lá
cơi xám ngoét. Chiếc áo trấn thủ ô trám rách bươm từng múi,
nhặt được ở đâu, không muốn nhớ. Vẫn như thằng phó nhỏ đóng
cối năm nào, tôi ơi là tôi…
Cái lạ nữa, Tần ngồi ô tô com-măng-ca, người đi đằng lưng
cũng nhìn thấy ngay - bấy giờ cán bộ thích cái xe này, người đi sau
cũng trông được cán bộ ta đây, không như hồi xe có cửa kính, che
miếng vải hoa mới là sang. Cái ô tô đỗ xịch ngay cạnh tôi.
- Tao tưởng mày chết ở châu Mộc rồi kia mà!
- Không, tao… tôi… tôi…
