Tội làng
Xã Trường Minh có bảy thôn. Tây về lập tề, xây bốt ở thôn
Đình Thượng trong xã. Từ đấy, ngày ngày đồn Đình Thượng đi càn
quét khắp bảy thôn.
Nhiều người còn kể: cái ngày mới hòa bình, Tây ở đồn Thượng
vừa rút khỏi, xung quanh đã kéo đến đầy làng Thượng, sục vào từng
nhà, lục lọi tìm đồ đạc, trâu bò mấy năm nay đã bị cướp về đấy.
Bấy giờ, nếu không được bộ đội giải thích thì có thể xảy ra đổ máu
to. Người ta hét: “Vặt râu tất, từ những thằng già trở đi. Phen này
phải bỏ tù cả cái làng Thượng thì ông mới nghe”. Mãi về sau vẫn còn
nhiều người nói: “Bọn làng Thượng đi lính, theo đi càn, cướp cả từ
chai nước cáy. Trên bảo khoan hồng thì khoan hồng chứ cứ như tội
cái làng nó thì đáng tùng xẻo!”. Nhiều người còn thâm thù làng
Thượng.
Hồi ấy, tôi về công tác xã Trường Minh, đã ở thôn Đình
Thượng. Một lần, được nghe chuyện chị Cơi, một du kích trong
kháng chiến, tôi mới hiểu thế nào mà ra cái tội làng Thượng.
*
* *
Cơi có một người chị. Cơi cũng chỉ hao hao nhớ chị. Bởi từ thuở bé,
mẹ đã phải đưa chị đi ở cho người ta tận huyện Thanh Hà. Chị đi đã
mấy năm, Cơi không thấy lại mặt. Chỉ nghe mẹ nói chuyện nhà
rằng ngày trước bố mẹ Cơi cùng ở làm cho nhà ông lý Ao và hai
người đã thành vợ thành chồng ở đấy.
