Tây sục vào làng Đình Thượng. Lý Ao chít khăn, mặc áo thụng
xanh, vòng tay đứng chực trước cửa.
Thế là lý Ao ra làm xã ủy.
Một năm sau, tên tổng ủy, kiêm đồn trưởng đồn Thượng Tây,
cho ông ta trông coi cái lô cốt vuông mái tôn mới xây trấn đầu
làng Thượng. Mỗi hôm, ông đồn trưởng lại xách ba toong từ nhà lên
bốt, có người đóng các súng đi hầu sau lưng.
Lý Ao thường cười khẩy, nói:
- Làm việc cho Tây chỉ được cái tiếng ác, chẳng được miếng
đếch gì.
Ấy chỉ bởi vì nhà ông lý phải bỏ ruộng trắng nhiều. Người làng
chạy đói chạy loạn đi đâu cả, không mượn được ai ở năm, ở công mùa,
công người nữa. Chỉ còn có bố con nhà Kể và cái Cơi vẫn lẽo đẽo ở,
cũng chỉ kham nổi vài mẫu.
Nhưng từ khi Tây cho xây bốt đầu làng Đình Thượng thì lý Ao
phát tài. Bởi xây bốt thì mỗi nhà phải góp gạch, đóng tiền. Tiền
ông bỏ túi, gạch ông khuân bớt về nhà, còn người các làng thì bắt
lên làm bốt. Thôi thì gạch đình, gạch chùa ở những đâu đâu đều
cho dõng đi dỡ hết. Mỗi nhà còn phải khoán mấy đợt gánh gạch,
đánh vữa, đào móng. Vợ ông lý lên tỉnh cất xi măng, dây thép gai
về bán buôn cho đồn. Đến khi xong lô cốt, có lính về đóng đông
thì các vợ ông chia nhau thầu cơm, mở sòng xóc đĩa và quán quà,
rượu, thức nhắm. Trong nhà lúc nào cũng nuôi sẵn chục con lợn mới
kịp mổ bán. Vì ruộng bỏ, cấy ít, việc nuôi đàn lợn bây giờ bác thợ cày
Năm phải chuyên, có thằng Kể và cái Cơi phục dịch. Ba người chia
nhau đi mua bèo, băm bèo. Mùa rét cũng như mùa hè, hết đầm
