NGỌN HẢI ĐĂNG CỦA CHỦ
NGHĨA NHÂN VĂN VÀ VĂN HỌC
MỸ
Người ta không thể hiểu được văn học Mỹ ngày nay nếu không biết đến tác
giả của tuyệt tác Nét chữ ô nhục (The Scarlet Letter) vốn là cội nguồn của
nó.
Liệu người ta có thể nghĩ đến nước Mỹ về văn học mà lại vắng bóng
Nathaniel Hawthorne không? Có lẽ là không thể thế được. Chính là xuất
phát từ ông, vào giữa thế kỷ XIX, mà văn học Mỹ mới có sự tự lập, thoát
khỏi sự phụ thuộc hay là vai trò cái đuôi của văn học Anh trên mảnh đất
Thế Giới Mới. Nét chữ ô nhục (The Scarlet Letter) (tên sách do các dịch giả
miền Nam dịch ra trước giải phóng từng nằm trong giáo trình chính về văn
học Mỹ), tác phẩm làm cho Hawthorne lừng danh 1850, và khám phá hiện
trạng của chủ nghĩa Thanh giáo vùng New England (Miền đất mới nước
Anh, nơi lập cư của những tín đồ Thanh giáo Anh muốn bảo vệ những tín
điều của mình) đã ghi dấu sự ra đời của tác phẩm này. Những ảnh hưởng
của tác giả, vốn sinh ra ở Salem, hậu duệ của một người bị án tử hình là
hành nghề phù thủy, đã vượt qua cái giới hạn không gian đó.
Hơn nữa Salem và chủ nghĩa Thanh giáo là hai điều kiện cơ bản để tạo
thành tính cách của Hawthorne, vốn tên cúng cơm là Hathorne cũng giống
như Faulkner vốn tên là Falkner. Faulkner thuộc một thế kỷ khác, lại sống ở
miền Nam. Tuy nhiên, ông cũng là hậu duệ của gia đình theo Thanh giáo ở
Salem. Lúc sinh thời, Hawthorne là bạn của Ralph Waldo Emerson và
Henry David Thoreau, những tác gia lớn thời hoàng kim của văn học Mỹ,
nhưng trước hết là bạn của Herman Melville, người láng giềng của ông ở
vùng New England. Melville đã đề tặng ông tuyệt tác Moby Dick: “Bày tỏ
