Mới đây, khi xuất bản tập Truyện kể của Hawthorne tại Pháp cùng
với Những cuốn sổ tay Mỹ, trong lời giới thiệu cho tậpTruyện kể, Pierre-
Yves Pétillon, với đầu óc bác học, đã không cắt đứt giữa hai cách lý giải đó.
Điều trớ trêu của Hawthorne là khi ông vẽ ra chân dung của tổ tiên mình
với vẻ mặt tối sầm, đã đưa lại cái lý cho James. Tuy thế, thiên về Melville
hơn, người ta có thể đưa ra hàng ngàn lời tuyên ngôn rõ ràng của
Hawthorne: Tin rằng nhờ những sự ăn năn từ tội lỗi mà tâm hồn con người
rộng mở, và người chắt của những tín đồ Thanh giáo diễn giải rằng “mỗi
trái tim ẩn chứa một nấm mồ và một ngục thất, để rồi ánh sáng, âm nhạc và
những niềm vui từ trên cao săn đuổi chúng ra khỏi ký ức chúng ta”.
Có hai thế giới ở Hawthorne, hẳn vậy. Nhưng không phải là hai thế giới
tách biệt: Bản thân ông đã từ chối không phân cách chúng trong thiên tự
thuật tuyệt vời đã khép lại tập truyện này. Trong con mắt ông, chúng hòa
trộn vào nhau trong căn phòng mà nhà văn làm việc vào buổi tối. Lọ mực,
những cuốn sách trên bàn, giỏ đựng những tác phẩm bỏ đi: Ở đấy không
thể nào hiểu sai được. Tuy nhiên, giữa ánh bập bùng của lửa than và của
ánh trăng, mọi thứ đều biến dạng. Cái không gian quen thuộc “phần nào đó
chập chờn giữa thế giới có thực và những xứ sở thần tiên”. Giữa thức và
ngủ, ngọn lửa ấm và ánh sáng lạnh, được thay thế cho cái tôn giáo của tổ
tiên, đồng thời cho phép tạo ra khoảng cách và sự vỗ về. Khoảng cách đối
với “đầu óc tối tăm của tổ tiên, những người đã dệt tấm vải của đời mình
mà không trộn vào đấy những sợi chỉ màu hồng hay trang kim”. Vỗ về, tùy
theo tên gọi của nó, cũng không thể nào nhổ ra khỏi trái tim mà nét chữ ô
nhục đã đính lên ngực của một người phụ nữ bị kết tội gian dâm.
