Đối với ông, sẽ không đúng khi nói rằng ông không phát triển mặc dù
người ta vẫn có thể nhận ra Graham Greene ấy. Nhưng sự phát triển của
ông đã không thực sự làm thay đổi nhãn quan, cái nội tâm cũng như nhân
cách của ông. Ngay cả những nhân vật của ông cũng rất gần với họ trước
kia. Điều này không phải rằng Greene là một nhà văn ít tài năng sáng tạo
hay kém sức tưởng tượng. Điều ở ông chính là sự phát triển theo một
hướng, một loại tính cách, ở đây ông ngày càng nhận thức được sâu sắc cái
ngõ cụt của con người qua mỗi lần sáng tạo của mình. Đấy là sự tiến hóa
tuyến tính của một tác gia, dẫu rằng điều đó không phải là trường hợp duy
nhất. Và cũng chính vì lẽ đó nên người ta nói đến cái thế giới của Greene.
Cái “xứ sở của Greene”, như người ta thường nhắc tới, trong hơn 30 năm
qua cảnh sắc xem ra chẳng biến đổi nhiều. Những nhân vật đến ở trên mảnh
đất của ông đã tăng lên gấp bội, nhưng phong cảnh, tập tục, khí hậu gần
giống xưa. Một du khách vào năm 1950 nếu bây giờ có dịp ghé thăm lại
cũng chẳng đến nỗi cảm thấy ngạc nhiên và xa lạ. Xứ sở Greene là một xứ
lạnh gần địa cực của tinh thần, một thế giới hạ lưu mang những đặc trưng
cơ bản. Người ta còn gọi ông là “vị khách tông đồ của một thế giới đen tối
hơn, nghèo khổ hơn và bạo lực hơn”.
Những tác phẩm của ông được đặc trưng bằng những tội ác của sự đồi
bại. Những nhân vật được đưa vào là những con người buồn bã. Pinkie,
Scobie, Querry, Brown, là những típ người ghê tởm. Thế giới của Greene
tràn ngập những thầy tu, những tên mật vụ, những kẻ khủng bố, những ông
chồng bị cắm sừng, những kẻ gian dâm, những cô gái điếm. Theo một
nghĩa nào đó, ông là kẻ sáng tạo hết sức ưu việt tấn kịch thống thiết về tội
lỗi của con người. Nhưng ông không tán dương những điều xấu xa. Pascal
từng nói: “Bất chấp những nỗi khốn khổ từng hành hạ ta và nắm lấy cổ
họng ta, có một bản năng trong con người mà ta không thể trấn áp được và
nâng chúng ta lên”. Cái bản năng “nâng chúng ta lên” đó có thể nhìn thấy
rất rõ trong sự đồi bại tràn lan khắp “xứ sở Greene”. Bởi lẽ rốt cục lại thì sự
khoan dung vốn là một bộ phận trong niềm tin của một nhà văn Thiên Chúa
giáo như Greene vậy. Nhưng cần lưu ý rằng Greene không phải là tín đồ
