văn và nghệ sĩ đến từ khắp thế giới. Những tấm ảnh xúc động còn giữ lại
được về hội đoàn này khiến người ta ao ước: Những người đàn ông và đàn
bà này bỗng hiện ra thật đẹp đẽ làm sao trước con mắt chúng ta, những
người con người đã tạo ra một mảng văn học riêng của Argentina. Chính
việc thông qua vô vàn những mối quan hệ ẩn dấu hay bộc lộ với hội đoàn
đó được nhắc đến một cách tản mạn trong các tác phẩm ông là bối cảnh cho
những tuyệt tác của ông. Chẳng hạn như L’Alephgiống như một văn bản
tìm thấy trong một chiếc chai hay đúng hơn trong tập cuối của
thiên Iliade của thế kỷ XVIII, hay những nghi lễ xa lạ được miêu tả trong
nhiều mẩu chuyện của Fictions hay L’Histoire universelle de I’infamie. Rõ
ràng đấy không phải là ông Borges cống hiến cho chúng ta những mẩu
chuyện dân gian Argentina - mà đúng hơn là ông đã làm cái việc này - biến
xứ sở Argentina của dân lai da trắng thành một vùng đất nặc danh trên đó
những giấc mơ của cả hành tinh lại trở thành giấc mơ của mỗi chúng ta từ
cái nơi diễn ra mọi cuộc gặp gỡ và từ thế giới vi mô mở ra một thế giới vĩ
mô.
Người ta muốn tin rằng những người mù đều thấy rõ mọi thứ giống như
Trésias hay Homère. Borges ẩn náu trong những lâu đài tối tăm của ký ức
siêu việt của mình. “Một người mù trong căn nhà hun hút… những ngón
tay ông sờ soạng trên những bức tường chạy dài, trên những gáy sách gồ
ghề ngăn cản tình yêu của ông… không ai bảo, ông nằm xuống trên chiếc
giường cô đơn… Ông cao giọng ngâm nga những đoạn thơ cổ, thả hồn theo
những biến tấu của các động từ, các tính từ, dù hay dù dở, viết ra những
vần thơ đó”. Vào tuổi xế chiều, Borges mời mọc chúng ta bước vào căn nhà
tăm tối của ông, như một ân huệ tột cùng, vào cái nơi sinh ra những huyền
thoại. Và ta hãy mò mẫm bước vào!
