một cô ở làng, mặt rỗ cũng được, goá chồng cũng được, miễn là người ta
yêu thương mình. Chỉ mười ngày phép là xong mọi việc, U sẽ mát lòng mát
dạ ở nơi suối vàng. Còn con, con khoẻ lắm, được mọi người yêu mến. Con
luôn nhớ về U, nỗi nhớ như gai đâm ruột..."
Tôi đào đất, đóng gạch ở ngay trong vườn. Công đóng một viên gạch
mộc là năm hào, bà cụ nấu cơm ba bữa cho tôi ăn, trừ tiền gạo với tiền thức
ăn, công thực tế chỉ còn ba hào rưỡi. Bà cụ bảo: "Tôi chỉ mong đốt cho nó
sáu vạn gạch. Nó xây nhà hết bốn vạn, còn hai vạn thì xây cái bếp. Chú
tính, nếu tôi thuê chú cả vào lò, cả ra lò, chú có làm xong trước tiết Ðông
chí không ?". Tôi bảo: "Ðược". Bà cụ bảo: "Tôi vụng tính quá. Sao tôi lại đi
thuê đóng gạch vào mùa mưa. Thế có khổ không ? Trước tôi cứ nấn ná. Tại
con mẹ Thời cả, tôi đã bảo nó bán cho tôi đôi hoa tai, nó cứ nói dối không
bán được. Cũng may gặp chú, chú thương tôi, làm thuê như làm cho nhà
mình. Cũng là cái số của tôi, để phúc lại được cho con..." Tôi cay xè mắt,
tôi muốn gào lên cho thấu cả trời xanh. Tôi muốn làm cho dứt hợp đồng để
lại lên đường. Khốn nỗi trời cứ mưa tầm tã, đóng được vài trăm viên gạch
lại phải khuôn vác che chắn. Tôi đói. Tôi không có việc nào khác. Tôi bắt
buộc phải nhận công việc chết rấp này, công việc có cơ khiến tôi trắng tay.
Tôi sẽ không kể lại công việc tôi làm ra sao. Bà cụ dậy từ gà gáy sáng,
đi bòn những lá rau khoai lang, rau dền rau mảnh cộng trong vườn để nấu
canh mắn cua. Thức ăn mặn thường là tép rang, muối vừng cua dạm. Cơm
nấu trong cái nồi đất. Bà cụ nấu cơm khéo, cơm dẻo, không bao giờ nát,
cháy, cơm mềm chứ không khô, không lại gạo. Tất cả tâm lực bà cụ hướng
về sáu vạn viên gạch. Tôi cũng ước ao tâm lực của tôi hướng về một thứ vật
chất cụ thể như thế. Nếu như thế được, mà nếu được như thế...
Sang tháng mười, tôi đã đóng xong đủ sáu vạn viên, chuẩn bị đốt một
lúc hai lò gạch. Trông đống gạch mộc chất cao mà sướng mắt. Bà cụ nhỏ
bé, gầy yếu đứng lọt thỏm trong đống gạch tấm tức khóc. Tôi bảo: "Nếu mà
đốt lò, mấy cây khế, cây chuối trong vườn đều chết hết cả đấy, cụ ạ". Bà cụ
