Tấm bia trên mộ chính là cuốn sách đầu tiên của loài người, còn mảnh vỏ
cây ghi những hình vẽ là bức thư đầu tiên của loài người.
Ngày nay chúng ta tự hào vì những máy điện thoại, đài thu thanh và máy
ghi âm. Những thứ đó giúp ta vượt được trở lực của không gian và thời gian.
Với máy vô tuyến điện, chúng ta đã biết cách truyền lời nói của ta đi xa hàng
trăm, hàng ngàn cây số. Ghi âm vào đĩa hay vào dây, tiếng nói của chúng ta
sẽ lưu lại hàng chục, hàng trăm năm. Những thành tựu khoa học đó thật to
lớn, nhưng chúng ta không nên vì thế mà quên công lao của các thế hệ cha
anh. Bao nhiêu năm trước khi chúng ta ra đời, tổ tiên chúng ta đã thắng được
sự xa cách trong không gian nhờ có những hình ảnh vẽ nguệch ngoạc trên vỏ
cây, và thắng được sự xa cách về thời gian nhờ những dòng ghi chép trên các
tấm bia và đài kỷ niệm.
Nhiều công trình kỷ niệm diễn tả rất hùng hồn những cuộc chiến tranh và
những trận đánh thời xưa hãy còn lưu lại đến tận ngày nay. Bóng dáng những
chiến sĩ mang gươm và giáo hãy còn sống mãi trong các tấm đá: những người
chiến thắng kiêu hãnh trở về nhà, theo sau là những tù binh bại trận mặt cúi
gằm, hai tay trói quặt ra sau lưng. Trong số những hình vẽ biểu hiện lời nói
đó, chúng ta còn tìm thấy những chiếc cùm tay. Đó là dấu hiệu của nô lệ và
bất bình đẳng. Đó là những chứng cớ tỏ ra rằng một thời kỳ mới đã bắt đầu
trong lịch sử loài người, thời kỳ phân biệt giữa những người chủ nô và những
người nô lệ.
Rất nhiều bức vẽ tương tự đã tìm thấy được trên tường những ngôi đền cổ
ở Ai Cập.
