Kia là một đoàn nô lệ vác gạch tới một công trường xây dựng. Kẻ thì ôm
từng chồng gạch trên vai, kẻ thì gánh bằng đòn gánh. Những người thợ nề
đang xây tường. Bên cạnh, ngồi trên một viên gạch, là người cai, tay cầm
gậy, hai khuỷu tay chống vào đầu gối. Tên cai không phải làm gì cả, công
việc của hắn ta là bắt buộc người khác phải làm việc. Một tên cai khác đi dạo
quanh ngôi nhà đang xây dở, giơ tay đe dọa chỉ vào đầu một người nô lệ.
Chắc là người nô lệ đó làm cái gì đó mất lòng tên cai.
NHỮNG NGƯỜI NÔ LỆ VÀ NHỮNG NGƯỜI TỰ DO
“Hành kia chẳng nở hoa hồng,
Mẹ nô lệ, con chớ hòng tự do”.
Đó là lời nhà thơ Hy Lạp Tê-ô-nhít-xơ viết vào thời kỳ chế độ nô lệ đã ổn
định và trở thành cơ sở của trật tự xã hội.
Nhưng ở vào thời buổi sơ khai của chế độ nô lệ, những người nô lệ chưa
bị coi là một giống người hèn kém. Dù là tự do hay nô lệ, mọi người đều làm
việc và sống chung với nhau thành một gia đình lớn, một tập thể lớn.
Người chúa tể của thứ “gia đình cộng đồng” đó chính là người cha, mà
người ta gọi là người gia trưởng. Con cái của người đó cùng với cả vợ con họ
và cả những người nô lệ, nam cũng như nữ, đều ở chung dưới một mái nhà
với ông ta, và nhất phải tuân theo mệnh lệnh của người gia trưởng. Dù là
