Trừ bưu điện và ngôi trường nhỏ là của Chính phủ, còn lại đều thuộc
sở hữu của gia đình tôi. Khi tôi chào đời, năm 1926, bố tôi đã tích cóp được
tài sản đáng kể, và ông đã là một chủ đất khá giàu có. Don Angel, “Don
Angel Castro”, mọi người đều gọi ông như vậy, người rất được trọng vọng
và có quyền lực trong vùng, giữa cái thời còn gần như phong kiến đó. Đó là
lý do tại sao tôi nói với ông rằng tôi thật sự là con trai của một gia đình địa
chủ; bố tôi đã mua thêm đất từng chút, từng chút một trong suốt bao nhiêu
năm ròng.
Hãy kể cho tôi nghe về mẹ ông.
Tên bà là Lina. Bà là người Cuba, sinh trưởng ở tỉnh Pinar del Río, ở
mạn tây của hòn đảo. Gốc gia đình bà là ở quần đảo Canary. Bà cũng xuất
thân từ tầng lớp campesino, gia đình bà rất nghèo khổ. Ông ngoại tôi là một
người đánh xe, ông chở mía bằng xe bò kéo. Sau đó họ chuyển tới vùng
Birán, mẹ tôi khi đó mới 13-14 tuổi, đã tới đây cùng bố mẹ và các anh chị
em từ Camaguey, sau khi đi tàu từ Pinar del Río, để tìm kiếm vận may. Họ
thực hiện hành trình rất dài bằng xe bò, đầu tiên là tới Guaro, rồi cuối cùng
là Birán.
Mẹ tôi hầu như mù chữ hoàn toàn, và, cũng giống như bố tôi, sau này
bà tự mình học đọc, học viết. Cũng với nỗ lực và quyết tâm rất lớn. Tôi
chưa bao giờ nghe mẹ tôi kể là bà từng được đi học. Bà tự học hoàn toàn.
Một người phụ nữ cực kỳ chăm chỉ, và không có gì lọt qua được mắt bà. Bà
là đầu bếp, thầy thuốc, và là người chăm lo cho tất cả chúng tôi - bà làm tất
mọi thứ khi chúng tôi cần, và lúc nào bà cũng sẵn sàng chìa một bờ vai cho
chúng tôi dựa, và lắng nghe chúng tôi giãi bày những khó khăn nếu có. Tuy
nhiên mẹ không bao giờ chiều hư chúng tôi; bà rất khắt khe trong chuyện
dọn dẹp ngăn nắp, sạch sẽ và tiết kiệm. Có thể nói mẹ tôi là một người “lo
xa” đối với tất cả những công việc hàng ngày bên trong cũng như bên ngoài
ngôi nhà; bà là nhà kinh tế của gia đình. Không ai hiểu làm thế nào bà có đủ
thời gian cho tất cả những gì bà làm; chẳng bao giờ thấy mẹ tôi ngồi xuống,
tôi không bao giờ thấy mẹ tôi nghỉ ngơi trọn một ngày.
Bà đã sinh ra bảy người con, tất cả bảy anh chị em chúng tôi đều chào
đời trong ngôi nhà đó, mặc dù lần nào cũng phải có một bà đỡ giúp bà sinh
