Đúng vậy, và cả những người khác cũng thế - cả người thủ thư gốc
Asturia và vài người khác nữa. Tôi nghĩ là đa số những người Tây Ban Nha
ở Birán đều có quan điểm như vậy, chống phe Cộng hòa. Nhưng cũng còn
một nhóm khác, nhóm có García và một vài người Tây Ban Nha, và Valero,
cái ông người Cuba phụ trách bưu điện, tất cả đều là người ủng hộ Cộng
hòa đến tận lúc chết. Và thỉnh thoảng hai nhóm lại chơi cờ domino cùng
nhau - hai bên hai hệ tư tưởng đấu nhau.
Một cuộc chiến domino.
Cả những người ủng hộ và phản đối phe Cộng hòa đều ngồi lại cùng
nhau. Hai bên dường như hoán đổi cho nhau trong những ván domino nảy
lửa. Hơi giống như trong Don Camilo, cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của
Gureschi
[40]
, giữa vị linh mục và người cộng sản. Khi tôi được nghỉ, hoặc
là nghỉ hè hoặc nghỉ Giáng sinh, tôi đều ở nhà khoảng hai tuần, và cả tuần
nghỉ trước lễ Phục sinh nữa. Tôi không biết là khi tôi học thì ai đọc báo cho
García nữa. Ông ấy lại không có radio - b là người duy nhất có một cái.
Vậy là nhờ ông Manuel Garcia đó mà chắc chắn ông đã theo dõi
rất sát tình hình cuộc Nội chiến Tây Ban Nha.
Đúng vậy. Đó lã lý do tại sao tôi nhớ rõ cuộc Nội chiến đến thế, giai
đoạn trước Chiến tranh thế giới thứ II, khi những tư tưởng cộng hòa và tư
tưởng “dân chủ” phương Tây - tôi xin đặt từ “dân chủ” trong dấu ngoặc kép
- đang phải đối mặt với những tư tưởng diệt chủng, bá quyền và đế quốc
kiểu Đức Quốc xã. “(Tôi nhớ rõ) những gì xảy ra tại Tây Ban Nha khi đó và
tại sao phe Cộng hòa thất bại. Tại sao những nước tự xưng là “dân chủ”
phương Tây lại có thái độ “không can thiệp” trong khi Mussolini và Hitler
can thiệp ngay từ đầu?”. Tất cả những điều đó nghĩa là gì? Điều đó đã góp
phần dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ II.
Những trận đánh đầu tiên nổ ra chính tại Tây Ban Nha, và ở đó bạn
có thể tìm thấy cả những người cánh tả và cánh hữu, được gọi là những
người “Quốc gia” do Hitler và Mussolini hậu thuẫn, rồi cả những người
Cộng hòa Tây Ban Nha, phe tả trộn lẫn với “chế độ dân chủ”, mặc dù đó là
lực lượng tiến bộ hơn người ta hình dung lúc đó, công bằng hơn, được ủng
