Ông tự đi đi về về một mình?
Đúng, cứ tự đi rồi tự về, vì buổi trưa tôi về ăn cơm ở nhà mà. Bữa
trưa đã khá hơn rất nhiều, vì đến lúc này họ đã học theo thói quen của dân
Pháp là ăn nhiều rau; trong bữa ăn thường có món rau và vài món khác, chứ
không còn là món cantinita nữa. Thực phẩm giai đoạn này cũng rẻ hơn, vì
hầu như chẳng mấy ai có tiền, và rất ít người có việc làm. Như tôi nói, gia
đình tôi gửi đến đó 120 pêxô mỗi tháng, bằng cả một gia tài trong thời bấy
giờ.
Tôi cứ phải đi học, quay về nhà ăn trưa, rồi buổi chiều quay lại trường
học tiếp. Nói thật là tôi ngán việc đó tới tận cổ. Tôi vẫn hoàn toàn tự học
một mình. Một dịp Lễ Ba Vua thứ ba lại đến rồi đi. Chắc đó là vào khoảng
tháng 2 năm 1935, tôi phải tự mình tìm kiếm giấy tờ, sách vở, tình cảnh
chính xác là như vậy. Nhưng cho dù thế nào đi nữa, họ vẫn luôn đe dọa sẽ
tống tôi vào sống trong trường nếu tôi không ngoan ngoãn như một thiên
thần. Và đó chính là những gì tôi muốn làm.
Nhằm mục đích thoát khỏi ngôi nhà đó.
Tôi đần ý thức được những gì đã diễn ra trong ngôi nhà đó vì lần đầu
tiên tôi nhận ra là tôi căm ghét tất cả những quy tắc kiểu Pháp của họ, lối
sống học đòi kiểu Pháp. Một hôm tôi quyết định chống tại tất cả những quy
tắc lịch sự kiểu Pháp, những phép xã giao cầu kỳ ấy. Họ bắt tôi ăn rau - củ
cải đường, cà rốt, su su. Tôi không quen với những thứ đó. Tôi có cảm giác
ăn su su thật nhạt nhẽo, còn củ cải đường thì ngọt đến lợm giọng. Vài thứ
rau củ mà đến tận rất nhiều năm sau đó tôi còn không dám ăn lại. Đó là lề
lối kiểu Pháp, với những cung cách cư xử cổ lỗ từ thời phong kiến. Một
hôm tôi nổi loạn - “cháu không làm đâu”, tôi cứ gân cổ lẽn cãi, bất kể đó là
việc gì, “cháu phản đối”; “cháu sẽ không làm bất kỳ việc gì; cháu phản
đối”.
Hành động nổi loạn của tôi thật ra cũng không nhằm chống lại những
lề thói học đòi kiểu Pháp và các quy tắc rườm rà ấy, mà là nhằm vào những
hành động ngược đãi tôi phải chịu đựng suốt mấy năm qua.
Ông đã nổi loạn.
