[64]
Ngày 6 tháng 1, Epiphany, theo truyền thống là ngày tặng quà
(do ba vị vua, ba vị đạo sĩ hay những người thông thái) cho trẻ em. Ngay cả
ngày nay khi Lễ Giáng sinh được tổ chức ở châu Mỹ La-tinh, ngày lễ Ba
Vua vẫn quan trọng hơn, và Lễ Giáng sinh kéo dài đến hết ngày 6 tháng 1
mới kết thúc.
[65]
Tác phẩm Túp lều của bác Tôm của Harriet Beecher Stowe
(1852).
[66]
Inigo Onez de Loyola (1491-1556), một quý tộc của xứ Basque,
gia nhập quân đội từ khi còn rất trẻ. Trong cuộc phong toả của người Pháp
ớ Pamplona năm 1521, ông bị thương nặng. Đọc các tác phẩm tôn giáo
trong thời gian dưỡng bệnh kéo dài đã đưa ông thoát khỏi cuộc sống trần
tục, và năm 1539, ông thành lập Hội những người đi theo đức chúa Giêsu ở
Roma, chuyên giảng đạo và phục vụ các chiến binh tông đồ có cơ cấu tổ
chức như cơ cấu của quân đội. Ông được phong thánh năm 1622.
[67]
Tạm dịch một vài dòng của những bài thơ trữ tình này như sau:
“Người sáng lập là ai. Những người trung thành được đức chúa Giêsu kính
trọng. Những người trung thành với trái tim dũng cảm chân thành. Đã đứng
lên chống lại Luzbel và bọn ác quỉ”.
[68]
La forja de un rebelle là bộ ba tác phẩm - La forja, La ruta, La
llama - xuất bản giữa những năm 1941 và 1946 bởi tiểu thuyết gia người
Tây Ban Nha Arturo Barea (1897-1957). Đó là một kiểu tự truyện của một
người Tây Ban Nha từ đầu thế kỷ 20 đến cuộc Nội chiến Tây Ban Nha
1936-1939.
[69]
Castro đang nói đến một kiểu sân nhỏ được xây bao khoảng 10
feet, cao một tầng có bể chứa nước để chứa nước mưa. Phần bên dưói
không được xây cao được bao quanh ba mặt bởi một toà nhà hai tầng.
[70]
Joe Luis, “Oanh tạc cơ” (1914-1981), võ sĩ vô địch quyền Anh
thế giới hạng nặng từng đánh bại võ sĩ ngườức Max Schmeling (1905-
