thế.” Rồi cô chỉ cho Bean cách đặt sách lại lên giá và bảo con bé để
nguyên chúng ở đó. Tôi choáng váng khi Bean nghe theo Lara và vâng
lời.
Sự tình cờ này thể hiện khoảng cách văn hóa khổng lồ giữa Lara và
tôi, với tư cách là cha mẹ. Tôi đã cho rằng Bean là một sinh vật rất dễ
thương, rất hoang dã với rất nhiều tiềm năng nhưng gần như không biết
kiểm soát bản thân. Nếu con bé thỉnh thoảng có cư xử tốt, thì chỉ bởi vì
một sự hành động vô tình nào đó, hoặc chỉ vì may mắn. Xét cho cùng,
con bé không biết nói và thậm chí còn chưa mọc tóc.
Nhưng Lara (người lúc đó chưa có con, nhưng giờ đã có hai cô con
gái ngoan ngoãn) lại cho rằng, ngay cả ở 10 tháng tuổi, Bean cũng có
thể hiểu được ngôn ngữ và học cách kiểm soát bản thân. Cô tin rằng
Bean có thể làm mọi việc nhẹ nhàng nếu con bé muốn. Và kết quả là
đúng như thế.
Dolt mất năm 1988. Một số những hiểu biết nhờ vào trực giác về trẻ
nhỏ của bà hiện nay đang được các thử nghiệm khoa học xác nhận. Các
nhà khoa học đã xác định được rằng bạn có thể nói xem trẻ biết những
gì bằng cách đo thử xem bé nhìn vào vật này lâu hơn vật kia bao nhiêu.
Từ đầu những năm 1990, nghiên cứu sử dụng phương pháp Dolto đã chỉ
ra rằng “trẻ nhỏ có thể làm phép toán sơ đẳng với các vật thể” và rằng
“trẻ nhỏ thực sự hiểu về đời sống tinh thần: các bé có được đôi chút hiểu
biết về cách mọi người suy nghĩ và vì sao họ hành động như thế,” nhà
tâm lý học ở Yale, Paul Bloom viết. Một nghiên cứu ở Đại học British
Columbia tìm ra rằng trẻ tám tháng tuổi có thể hiểu được xác suất.
Còn có bằng chứng cho việc trẻ nhỏ có nhận thức về đạo đức. Bloom
và các nhà nghiên cứu khác cho các trẻ sáu và 10 tháng tuổi xem một
buổi biểu diễn rối, trong đó một hình tròn đang cố lăn lên đồi. Một
nhân vật “người giúp đỡ” giúp cho hình tròn leo lên, trong khi một
“người cản trở” đẩy nó xuống. Sau buổi trình diễn, các bé được đưa cho
một chiếc khay có đặt “người giúp đỡ” và “người cản trở”. Phần lớn các
em đều với lấy người giúp đỡ. “Các em nhỏ bị cuốn hút về phía người tốt
và chối bỏ người xấu,” Paul Bloom giải thích.
Tất nhiên, những thử nghiệm này không chứng tỏ rằng – như Dolto
tuyên bố - trẻ em có thể hiểu được lời nói. Nhưng đúng là chúng có vẻ
chứng minh cho ý kiến của bà rằng từ khi còn rất nhỏ, trẻ em đã có lý
trí. Lý trí của các em không phải là “một mớ lộn xộn bừng nở và lùng
bùng.” Ít nhất, chúng ta cũng nên cân nhắc cẩn thận những điều mình
nói với các bé.
