Ông Pavel Petrovich đưa mắt nhìn cháu và cười khẩy.
- Vâng, là một sức mạnh, thế cho nên nó không cần phải trình báo gì
hết, - Arkadi nói, đoạn dướn thẳng người lên.
- Thật vô phúc! - Ông Pavel Petrovich hét toáng lên. Ông đã không sao
kìm mình lâu hơn được nữa, - anh hãy thử nghĩ xem anh làm được cái thá
gì ở nước Nga này bằng cái câu châm ngôn thấp kém ấy của anh! Không
đâu, cái đó làm cho cả thiên thần cũng không sao chịu đựng nổi nữa! Sức
mạnh! Ngay một tên Kalmưs
[20]
man rợ hay một tên Mông Cổ cũng có sức
mạnh, mà chúng ta cần gì đến sức mạnh? Chúng ta quý trọng nền văn minh
kia, vâng, vâng, thưa quý ngài, chúng ta quý trọng những thành quả của nền
văn minh ấy. Các cậu chớ nói với tôi rằng những thành quả ấy là không
đáng kể: một anh họa sĩ bôi bác, un harbouilleur, một anh đệm nhạc nhảy
mà mỗi tối được người ta cho có năm xu, ấy thế mà họ vẫn có ích hơn cả
các cậu, bởi lẽ họ là những người đại diện cho văn minh chứ không phải đại
diện cho sức mạnh Mông Cổ phũ phàng! Các cậu tự cho mình là những
người tiên tiến, nhưng các cậu chỉ ngồi ru rú trong chiếc lều của người
Kalmưs mà thôi! Sức mạnh là thế đấy! Và thưa các ngài hùng mạnh, cuối
cùng, xin các ngài chớ cho rằng các ngài chỉ vẻn vẹn có bốn người rưỡi,
còn những người khác có tới hàng triệu, họ sẽ không cho phép các ngài chà
đạp lên những tín ngưỡng cực kỳ thiêng liêng của họ, họ sẽ đè bẹp các ngài
- Muốn đè bẹp thì xin cứ việc, - Bazarov nói. - Có điều là chưa chắc mèo
nào cắn mỉu nào. Chúng cháu không đến nỗi ít như bác tưởng đâu.- Thế
nào? Có thật là các cậu tưởng mình có thể địch nổi được cả toàn thể dân tộc
không đấy?
- Bác biết rằng Maxcơva đã từng bị cháy rụi chỉ vì một cây nến nhỏ, -
Bazarov đáp.
- Thế đấy, thế đấy. Mới đầu là một thói kiêu ngạo hầu như của quỷ dữ,
sau đó là đi nhạo báng người ta. Đấy, đấy là cái gì thanh niên đang say mê,
đấy là cái gì đang chinh phục những trái tim non nớt của những thằng bé
con! Đấy, cậu thử nhìn xem, một trong những đứa bé con ấy đang ngồi bên
cạnh cậu, hầu như nó mê mẩn vì cậu, cậu hãy ngắm thử xem. (Arkadi quay
