giống như phần lớn những người có quyền thế khác. Ông ta tự đánh giá
mình hết sức cao, thói hiếu danh của ông không có một giới hạn nào, nhưng
ông cư xử giản dị, mắt ông nhìn ra vẻ tán thành, tai ông nghe với vẻ bao
dung và ông cười hiền hòa đến nỗi trong những giờ phút đầu tiên thậm chí
ông có thể nổi tiếng ngay là “một con người tuyệt diệu”. Tuy nhiên, trong
những trường hợp quan trọng, ông vẫn biết cách làm mưa làm gió, như
người ta thường nói. “Phải có nghị lực, - lúc bấy giờ ông thường bảo vậy, -
l’énergie est la première qualité d’un homme d’état”
*
. Thế nhưng thường
thường ông ta vẫn cứ bị lừa phỉnh và bất kỳ một công chức có đôi chút kinh
nghiệm nào cũng đều có thể đè đầu cưỡi cổ được ông cả. Ông Matvei Ilich
thường kính cẩn nhắc tới Guizot
[24]
và luôn cố gắng làm cho tất cả mọi
người tin rằng ông không phải là kẻ hủ lậu hay một kẻ quan liêu lạc hậu
nào, rằng không bao giờ ông bỏ qua một biểu hiện quan trọng nào của đời
sống xã hội... Những lời lẽ đại loại như vậy của chính ông, ông đều biết rõ
cả. Thậm chí ông còn theo dõi cả tình hình phát triển của nền văn học hiện
đại, thật vậy, theo dõi với một thái độ oai vệ ngạo mạn, chẳng khác nào một
người lớn đi đường gặp đám trẻ con thì đôi khi cũng nhập bọn với chúng
cho vui vậy. Về thực chất, ông Matvei Ilich cũng chẳng vượt xa bao nhiêu
so với các nhà hoạt động quốc gia thời Alekxandr
[25]
Đại đế, mà người ta
đều biết rằng các ông này sáng sáng thường đọc ở một trang sách của
[26]
để chuẩn bị đến chiều có mặt ở buổi vũ hội của bà
Xvetsina
[27]
lúc bấy giờ đang sống ở Peterburg. Chỉ có điều là ông sử dụng
những thủ đoạn khác, hiện đại hơn mà thôi. Ông là một triều thần khôn
khéo, một tay đại láu cá, và chỉ có thế. Công việc ông chẳng hiểu, trí tuệ
ông không có, nhưng những việc của riêng ông thì ông giải quyết rất giỏi,
chẳng kẻ nào có thể đè đầu cưỡi cổ được ông trong lĩnh vực đó, và chính
đấy lại là điều chủ yếu.
Ông Matvei Ilich đã tiếp Arkadi với vẻ hiền từ riêng của một vị quan to
có học vấn, hay nói đúng hơn là với một vẻ vui nhộn. Tuy nhiên, ông đã
sửng sốt khi được biết rằng tuy được mời nhưng những người bà con vẫn ở
