Chú thích
Ghi chú: Những đoạn bị kiểm duyệt cắt bỏ được bổ sung bằng
chữ đỏ in đậm. Những đoạn bị kiểm duyệt sửa đổi được hiệu đính
bằng chữ đỏ. Những đoạn dịch thiếu chính xác nhưng không nhất
thiết do kiểm duyệt sửa đổi được hiệu đính bằng chữ xanh.
Trong thần thoại Hy Lạp, Helen là con gái thần Zeus, vợ vua
Menelaus. Việc nàng bị Paris bắt cóc đem về thành Troy là nguyên
nhân nổ ra cuộc chiến tranh Troy. (Chú thích trong sách đều của
người dịch và Ban biên tập tiếng Việt.) 3 Biệt danh của Tổng thống
Mỹ Dwight David Eisenhower.
Xem chi tiết hơn ở trang 334.
Xem danh sách các huân chương, huy chương tặng thưởng
cho Phạm Xuân Ẩn ở phần "Chú thích" cuối sách, trang 404-408.
Tiếng Latin: Terra incognita nghĩa là mảnh đất chưa biết, terra
nova: đất mới.
Cải tổ (tiếng Nga).
Đảo Quỷ: tên gọi hòn đảo chuyên giam tù (cho đến năm 1952)
ở Guiana (Guyane) thuộc Pháp.
Baptême de feu nghĩa đen là “rửa tội bằng lửa đạn”, nghĩa bóng
là “lần thử lửa đầu tiên”.
Trong ngành tình báo gọi là giao thông viên.
Algiers là thủ đô của Algeria.
Năm 27-28 tuổi (1928 hoặc 1929) Ngô Đình Diệm được thăng
tuần vũ (tương đương tỉnh trưởng) tỉnh Bình Thuận. Những tư liệu
khác nói rằng ông được thăng quan đạo Ninh Thuận năm 1926. Đấy
