Chương 4 SỰ TRỞ LẠI CỦA RỦI RO
Động lực tài chính cơ bản nhất luôn là tiết kiệm cho tương lai, bởi vì
tương lai không dự đoán trước được. Thế giới này là một nơi nguy hiểm.
Không mấy người trong chúng ta sống cả cuộc đời mà không gặp phải chút
xui xẻo nào đó. Một số người trong chúng ta rốt cuộc gặp phải rất nhiều.
Thường thường, đó chỉ là vấn đề bị rơi đúng vào một vị trí bất lợi tại một
thời điểm bất lợi - ví dụ như vùng châu thổ sông Mississippi vào tuần cuối
tháng 8/2005, khi cơn bão Katrina tàn phá không phải một mà hai lần. Đầu
tiên là trận gió gào rú với tốc độ 225 km một giờ đã thổi bay sạch những
ngôi nhà gỗ khỏi nền bê tông. Rồi hai giờ sau đó, một cơn bão gây những
đợt sóng cao chín mét đã phá vỡ ba trong số những con đê chắn giữa New
Orleans với hồ Pontchartrain và sông Mississippi, trút hàng triệu khối nước
vào thành phố này. Vị trí bất lợi, thời điểm bất lợi. Như Trung tâm Thương
mại Thế giới vào ngày 11/9/2001. Hay Baghdad vào gần như bất cứ ngày
nào kể từ cuộc xâm lược của Mỹ năm 2003. Hay San Francisco khi một
ngày nào đó, hầu như chắc chắn, sẽ có một trận động đất cực lớn xảy ra dọc
theo đường đứt gãy San Andreas.
Chuyện thường mà, như cựu Bộ trưởng Quốc phòng Donald Rumsfeld
nhận xét một cách vô tâm sau khi cuộc lật đổ Saddam Hussein đã mở đường
cho sự điên cuồng cướp bóc ở thủ đô Iraq. Một số người lập luận rằng những
chuyện như vậy hiện thời dễ xảy ra hơn so với trong quá khứ, dù là do biến
đổi khí hậu, sự gia tăng của chủ nghĩa khủng bố hay hậu quả của những sai
lầm trong chính sách đối ngoại Mỹ. Câu hỏi là, chúng ta sẽ đối phó với các
rủi ro và bất định của tương lai như thế nào đây? Liệu trách nhiệm có rơi vào
mỗi cá nhân phải bảo hiểm chống lại rủi ro? Liệu chúng ta có nên dựa vào
lòng nhân từ tự nguyện của đồng loại khi mọi việc trở nên tồi tệ ghê gớm?
Hay liệu chúng ta cần được bảo đảm có thể dựa vào nhà nước - nói cách
khác là dựa vào sự đóng góp bắt buộc của những người đóng thuế khác - để
giải cứu chúng ta khi cơn lũ tràn đến?
