lệ nào đó trong tổng số tiền gửi làm dự trữ của ngân hàng vào một thời
điểm nhất định. Do đó các khoản nợ của ngân hàng bằng với tiền gửi tại
đấy (mà ngân hàng phải trả lãi trên đó) cộng với dự trữ (mà nó không thu
được lãi trên đó); tài sản của ngân hàng trở thành các khoản cho vay (nó có
thể thu lãi trên đó).
Sáng kiến vĩ đại thứ ba của thế kỷ 17 xảy ra tại London với việc thành
lập Ngân hàng Anh (Bank of England) năm 1694. Được thiết kế chủ yếu
nhằm tài trợ chi phí chiến tranh cho chính phủ (bằng cách biến đổi một
phần nợ của chính phủ thành cổ phần trong ngân hàng), ngân hàng này
nhận được một số đặc quyền nổi bật. Từ năm 1709, nó là ngân hàng duy
nhất được phép vận hành dưới hình thức công ty cổ phần (xem Chương 3);
và từ năm 1742, nó thiết lập thế độc quyền một phần trong việc phát hành
giấy bạc ngân hàng, một hình thức kỳ phiếu (promissory note) riêng biệt
không mang lãi, nhằm hỗ trợ cho thanh toán mà không cần tới việc hai bên
giao dịch phải có tài khoản lưu hành.
Để hiểu được quyền năng của ba sáng kiến này, các sinh viên MBA năm
đầu tại Trường Kinh doanh Harvard tiến hành một trò chơi tiền bạc đơn
giản. Trò chơi bắt đầu với việc một ngân hàng trung ương giả định, thay
mặt cho chính phủ, chi trả giáo sư 100 đô la tiền công cho một công việc tư
vấn không béo bở lắm. Vị giáo sư mang tiền tới một ngân hàng giả định do
một trong số các sinh viên điều hành và gửi tiền vào đó, thế là ông nhận
được một phiếu gửi tiền. Để đơn giản, giả sử ngân hàng này vận hành với tỷ
lệ dự trữ 10% (tức là ngân hàng muốn duy trì tỷ lệ dự trữ trên tổng nợ của
nó ở mức 10%), nó sẽ gửi 10 đô la cho ngân hàng trung ương và cho vay 90
đô la còn lại cho một trong các khách hàng. Trong khi khách hàng này chưa
quyết định làm gì với khoản vay, ông ta gửi tiền vào một ngân hàng khác.
Ngân hàng này cũng có quy định dự trữ 10%, do đó nó gửi 9 đô la tại ngân
hàng trung ương và cho vay 81 đô la còn lại cho một trong các khách hàng.
Sau vài vòng như vậy, giáo sư yêu cầu lớp học tính mức độ tăng trong cung
tiền. Việc này cho phép ông trình bày về hai định nghĩa then chốt trong lý
thuyết tiền tệ hiện đại: M0 (còn được gọi là tiền cơ sở [monetary base] hay
tiền có mãnh lực [high-powered money]), bằng tổng nợ của ngân hàng
