Sự tiến hóa của ngân hàng
Các sử gia về tài chính có quan điểm khác nhau về vai trò của sự phát
triển hệ thống ngân hàng sau thế kỷ 17 đối với sự gia tăng tốc độ tăng
trưởng kinh tế bắt đầu tại Anh vào cuối thế kỷ 18, sau đó lan rộng sang Tây
Âu và những thuộc địa quy mô lớn của châu Âu tại Bắc Mỹ và Á-Úc
(Australasia).
Nhưng chắc chắn không có gì phải nghi ngờ rằng cách
mạng tài chính đi trước cách mạng công nghiệp. Đúng là những đột phá
quyết định trong ngành dệt và sản xuất thép, hai mũi nhọn của cuộc cách
mạng công nghiệp, không phụ thuộc nhiều vào các ngân hàng trong việc
cung cấp vốn.
Nhưng các ngân hàng đóng vai trò quan trọng hơn nhiều
trong quá trình công nghiệp hóa ở châu Âu lục địa so với ở Anh. Trên thực
tế, có thể việc tìm một mối quan hệ nhân quả đơn giản sẽ là vô ích (các tổ
chức tài chính tiên tiến hơn tạo ra tăng trưởng hay tăng trưởng thúc đẩy
phát triển tài chính). Hai quá trình này hoàn toàn có thể phụ thuộc lẫn nhau
và củng cố cho nhau. Cả hai đều thể hiện đặc tính tiến hóa rõ rệt, với sự đột
biến thường kỳ (sáng kiến kỹ thuật), sự hình thành loài (sự ra đời nhiều loại
hãng mới) và cân bằng ngắt quãng (các cuộc khủng hoảng sẽ quyết định
hãng nào tồn tại và hãng nào sẽ biến mất).
Nói theo lời Adam Smith, "hoạt động sáng suốt của ngân hàng, bằng
cách dùng tiền giấy thay thế phần lớn... vàng và bạc... tạo ra... một đường
xe ngựa băng băng." Trong một thế kỷ sau khi ông xuất bản cuốn The
Wealth of Nations (Sự thịnh vượng của các quốc gia, 1776), các sáng kiến
tài chính đã bùng nổ kéo theo sự xuất hiện của vô số kiểu ngân hàng khác
nhau ở châu Âu và Bắc Mỹ. Loại hình được thiết lập xưa nhất là các ngân
hàng chiết khấu hối phiếu, giúp tài trợ cho nội thương và ngoại thương bằng
cách chiết khấu các hối phiếu do một thương nhân ký phát cho một thương
nhân khác. Ngay vào thời Smith, London đã là nơi quần tụ nhiều hãng đặc
biệt thành công như Barings, chuyên về dịch vụ ngân hàng thương mại vượt
Đại Tây Dương (theo tên gọi sau của loại hình dịch vụ này). Vì các lý do
luật định, các ngân hàng Anh thời kỳ này hầu hết đều là các hợp danh
