Ngô Thừa Ân 吳 承 恩 tự là Nhữ Trung 汝 忠, hiệu Xạ Dƣơng Sơn Nhân
射 阳 山 人 (kẻ núi rừng bắn mặt trời), ngƣời huyện Sơn Dƣơng, sau đổi là
huyện Hoài An, tỉnh Giang Tô. Ông sinh vào khoảng triều Minh Hiếu Tông,
năm 1500 (Hoằng Trị thứ 13), tạ thế triều Minh Thần Tông, năm 1582 (Vạn
Lịch thứ 10), không con nối dõi.
Năm 1544 (Gia Tĩnh thứ 23), ông thi đỗ Cống Sinh, giữ chức Huyện Thừa
ở huyện Trƣờng Hƣng, tỉnh Chiết Giang. Năm 1567 (Long Khánh thứ 1), ông
quay về Sơn Dƣơng, miệt mài cùng thơ rƣợu. Ông thông minh, mẫn tiệp, đọc
nhiều, học rộng, thơ văn nhã lệ (đẹp và tao nhã). Tác phẩm thất tán hầu hết.
Khƣu Chính Võng có gom góp lại một số, gọi là Xạ Dƣơng Tồn Cảo. Một
tác phẩm khác đƣợc nhắc tới là Tần Thiểu Du Phong. Nhƣng nay chỉ còn sót lại
duy nhất Tây Du Ký, đƣợc khen là một trong bốn đại kỳ thƣ đời Minh, xếp hạng
theo thứ tự nhƣ sau: Tam Quốc Diễn Nghĩa, Thủy Hử Truyện, Tây Du Ký, và
Kim Bình Mai.
176
Ngô Thừa Ân: chân dung và tƣợng đồng
Theo Vƣơng Hồng Sển, tằng tổ và nội tổ của Ngô Thừa Ân hai đời liên tiếp
làm học quan nhƣng cha ông là nhà buôn nhỏ, chuyên bán chỉ màu và hàng thêu.
Ngô Thừa Ân có viết Tiên Phủ Quân Mộ Chí Minh, kể rằng cha ông rất chăm
đọc sách. Còn Ngô Quốc Vinh khi viết lời bạt cho Xạ Dƣơng Tiên Sinh Tồn Cảo
(gồm bốn quyển) thì bảo thuở nhỏ Ngô Thừa Ân đã nổi tiếng văn hay. Trong
Thiên Khải Hoài An Phủ Chí lại chép rằng Ngô Thừa Ân tánh cần mẫn, thông
minh, học rộng, đọc nhiều, làm thơ nhanh, thanh nhã, lƣu loát, thích hài kịch,
viết nhiều tạp ký. Một tác phẩm thất truyền của họ Ngô là Vũ Đỉnh Chí.
Cũng theo Vƣơng Hồng Sển, tuy Ngô Thừa Ân đa tài, nhƣng lận đận
đƣờng cử nghiệp. Không rõ ông đậu Tú Tài năm nào, nhƣng đậu Tuế Cống Sinh
(tƣơng đƣơng Cử Nhân) năm 1544, sau này hình nhƣ còn đi thi hai lần nữa, đều
hỏng. Khoảng tuổi ngũ tuần, hoàn cảnh quẫn bách, Ngô Thừa Ân đến Nam Kinh
