[29] - Shirae và Kumagae đều là gia thần của Hidetsugu. Sau khi chủ
chết đều tự mổ bụng theo trong hai ngôi chùa ở vùng Kyôto.
[30] - Tức Fuwa Mansaku, thị đồng yêu của Hidetsugu, nổi tiếng đẹp
trai. Tự vẫn chết trước chủ.
[31] - Xưa các tiểu đồng đi trong quân đều có những liên hệ đồng tính
luyến ái với chủ nhân của mình (xem tác phẩm của Tanizaki Jun.ichirô như
Bushuukô hiwa = Vũ Châu công bí thoại, thì rõ)
[32] - Satomura Jôha (Lý Thôn, Thiệu Ba 1525-1602), người Nara, hiệu
Lâm Giang Trai, nhà thơ renga (liên ca, một biến thể của waka do nhiều
người ngâm liên tiếp và cũng là nguồn cội của haikai lẫn haiku về sau). Ông
nổi tiếng số một về thơ renga dưới thời Muromachi và cũng là tăng lữ dưới
trướng Hidetsugu, được ưu đãi nhờ có học thức, biết bàn luận cổ kim. Được
phong chức hokkyô (pháp kiều), thuộc hàng thứ ba trong chư tăng. Năm
1595, khi Hidetsugu tự vẫn, ông bị giam lỏng một thời gian trong chùa
Miidera. Năm 1596, Hideyoshi tha tội. Mất năm 1602, lúc 79 tuổi. Dưới
thời Edo, con cháu ông vẫn hành nghề dạy renga và phục vụ mạc phủ. Jôha
có tác phẩm Hyakuin senku (Bách vận thiên cú).
[33] - Fugashuu (Phong Nhã Tập) là tập thơ do Thái thượng hoàng
Kôgon (Quang Nghiêm) biên soạn và Thái thượng hoàng Kazan (Hoa Sơn)
giám tu. Đó là tập thơ Waka thứ 17 được soạn theo sắc chiếu. Ra đời năm
1349 (Jôwa 5), gồm có 20 tập. Khi đưa ra tên tập thơ này, Jôha muốn cho
biết là bài thơ người samurai vừa nhắc đến khó có sác xuất là do Đại sư
Kuukai sáng tác vì ông sống trước đó những 5 thế kỷ.
[34] - Có thể kể đến 6 con sông cùng tên gọi là mutamagawa (lục ngọc
xuyên) ở Kyôto, Ôsaka, Shiga, Wakayama (Kôyasan), Tôkyô và Miyagi.
[35] - Xin mở một dâu ngoặc ở đây là Ueda Akinari chỉ mượn miệng
Jôha để "khoe khoang" sở học của mình trong lãnh vực bình luận thơ ca.
