trước một quỹ ở tầng trên, xướng những món hàng của bà Marty mua, bà ta
trả tiền và ra lệnh đưa gói ra xe. Bà Desforges đã kiếm lại hàng ở quỹ số
10. Rồi mấy bà lại gặp nhau lần nữa ở phòng khách phương Đông. Họ ra
về, nhưng mà là giữa một cơn huyên thuyên thán phục. Ngay cả bà Guibal
cũng bốc.
- Ôi! Tuyệt diệu!... Cứ như ở bên ấy!
- Một hậu cung chính cống, hả! Mà không tốn kém!
- Đồ Smyrne, ái chà! Đồ Smyrne! Màu sắc tuyệt vời! Cực kỳ tinh vi!
- Và cái thảm Kurdistan kia, bà xem! Y như một Delacroix [12].
Dần dần đám đông vơi đi. Những tiếng chuông, cách quãng nhau một
tiếng đồng hồ, đã báo hai lớp ăn chiều đầu tiên; lớp thứ ba sắp được dọn, và
ở các gian hàng, dần dần vắng đi, chỉ còn vài bà khách muộn màng, hăng
mua sắm đến quên cả giờ. Từ bên ngoài, chỉ còn vắng tới tiếng những xe
ngựa chạy cuối cùng, giữa tiếng lè nhè của Paris, một tiếng gầm gừ của con
quỷ no chán, đang tiêu những vải và dạ, tơ lụa và đăng-ten, mà người ta
nhồi nhét cho nó từ sáng đến giờ. Trong cửa hàng, dưới ánh đèn hơi rực
cháy trong bóng hoàng hôn, nó đã từng soi chiếu những bước chuyển động
tột cùng của cuộc bán, trông như một bãi chiến trường còn nóng hổi cuộc
tàn sát vải vóc. Nhân viên bán hàng mệt nhoài, đóng quân giữa cảnh tan
hoang của nào ngăn, nào quầy, tưởng chừng như một cơn dông dữ vừa thổi
qua tàn phá. Phải khó khăn để dọc theo các hành lang tầng dưới ngổn
ngang ghế chắn đường; ở gian bán găng phải bước qua một hàng rào
chướng ngại hộp cactông chất đống chung quanh Mignot; ở gian hàng len
không qua được nữa, Liénard gà gật trên các tấm len như trên mặt bể, ở đó
những chồng còn đứng, bị hủy hoại một nửa trông như những ngôi nhà mà
một dòng sông tràn ngập cuốn đi những mảnh tàn; và, xa hơn nữa, hàng
trắng phủ đất một màu tuyết, người ta va vào những tảng băng khăn mặt,
giẫm lên mù-soa như những mớ tuyết nhẹ. Cũng cảnh tan hoang như thế
