cao, những rấm sắt đột ngột trút xuống, tiếng la hét của cả đám dân thợ
thuyền kèm tiếng cuốc tiếng búa. Nhưng, trên hết, cái làm chói tai mọi
người là tiếng máy rung chuyển; mọi thứ đều chạy bằng hơi nước, những
tiếng còi rít xé không khí; trong khi đó, hơi có gió là một đám bụi mù vôi
vữa bay lên và phủ những mái nhà lân cận, y như một trận tuyết rơi. Gia
đình Baudu thất vọng nhìn đám bụi ác hại đó thâm nhập khắp nơi, lọt qua
cả những ván gỗ lát kín nhất, làm nhớp vải vóc của cửa hàng, thậm chí vào
cả giường nằm; và ý nghĩ họ phải cam chịu hít thở nó cho đến chết vì nó
đầu độc cuộc sống của họ.
Thế mà, tình hình trở nên tệ hại hơn nữa. Vào tháng Chín, kiến trúc sư sợ
không kịp, quyết định làm cả ban dêm. Họ mắc đèn điện cỡ mạnh, và cơn
lay chuyển không bao giờ ngừng nữa; những ca thợ nối tiếp nhau, búa
không ngừng nện, máy rít liên tục, tiếng la thét lúc nào cũng inh ỏi như bốc
lên và gieo rắc bụi bậm. Thế là cả nhà Baudu, phẫn uất, phải nhịn cả ngủ;
họ bị lay động ngay trong chỗ nằm của họ, tiếng động trở thành ác mộng
khi mỏi mệt làm họ tê dại. Rồi, nếu họ chán không trở dậy, cho nguôi cơn
sốt, và nếu họ ra mở một tấm màn cửa, thì họ đứng hãi hùng trước cảnh
tượng hiệu Hạnh phúc các bà rực sáng trong đêm tối, như một lò rèn khổng
lồ, ở đó đang rèn cảnh phá sản của họ. Giữa những bức tường xây nửa
chừng, với những lỗ hỏng, đèn điện tỏa ánh xanh lơ, sáng chói lòa. Hai giờ
sáng điểm, rồi ba giờ, rồi bốn giờ. Và trong giấc ngủ mê mệt của khu phố,
công trường nom lớn ra trong thứ ánh trăng đó, trở thành đồ sộ và quái dị, ở
đó lúc nhúc những bóng đen, những người thợ la hét inh ỏi, hình ảnh múa
may trên nền trắng bệch của những bức tường mới.
Đúng như ông chú Baudu đã nói, thương nghiệp nhỏ ở những phố lân
cận lại bị một đòn giáng ghê gớm. Mỗi lần hiệu Hạnh phúc các bà lập
những gian hàng mới là xảy ra những suy sụp mới ở các cửa hiệu xung
quanh. Tai họa lan rộng, người ta nghe rạn nứt cả những nhà kỳ cựu nhất.
Cô Tatin bán quần áo lót ở đường Choiseul vừa bị tuyên bố vỡ nợ; Quinette
bán găng không đứng vững được tới sáu tháng; những tay bán lông thú
