Vanpouille bốt buộc phải cho thuê lại một phần cửa hàng, nếu Bédoré và
em gái, bán mũ áo đan, phố Gaillon vẫn đứng được thì rõ ràng họ ăn vào
thực lợi đã thu nhặt được từ xưa. Và bây giờ, lại những đám phá sản khác
thêm vào những đám kia đã dự đoán từ lâu; gian hàng đặc phẩm Paris đe
dọa một người bán đồ bày biện ở phố Saint Roch, Deslignières, một người
to lớn sung huyết; Trong khi đó gian hàng đồ đạc đánh vào Piot và Rivoire
có cửa hiệu nằm im lìm trong bóng đường hành lang Sainte Anne. Người ta
thậm chí sợ cho tay bán đồ bầy biện không khéo bị trúng phong vì anh ta
không ngớt tức giận khi thấy hiệu Hạnh phúc quảng cáo hạ giá ví ba mươi
phần trăm. Cánh bán đồ đạc, bình tĩnh hơn, làm bộ nhạo cái quân bán chúc
bâu ấy ngứa nghề bán cả bàn và tủ; nhưng khách hàng của họ đã rời bỏ họ,
gian hàng kia có chiều được hoan nghênh dữ. Thế là hết, phải gập lưng
thôi: sau những người đó đến những người khác sẽ bị quét, và không còn lý
do để mọi ngành buôn bán không lần lượt bị loại bỏ quầy hàng. Duy hiệu
Hạnh phúc, một ngày kia, sẽ trùm mái lên cả khu phố.
Bây giờ, sáng và chiều khi hàng nghìn nhân viên ra vào, họ nối đuôi
nhau trên quảng trường Gaillon đến nỗi thiên hạ dừng lại để nhìn họ, y như
người ta nhìn một trung đoàn diễu qua. Trong mười phút, hai bờ hè tắc
nghẽn người; và các chủ hiệu, đứng trước của liên hệ đến viên thư ký độc
nhất của họ mà họ đã không biết cách nào nuôi nổi... Cuộc kiểm kê cuối
cùng của ngôi hàng lớn, với doanh số bốn mươi triệu cũng đã làm chấn
động cả xung quanh. Con số chuyển đi từng nhà, giữa những tiếng la kinh
dị và căm hờn. Bốn mươi triệu! Có ai ngờ đến thế? Chắc hẳn thực lãi nhiều
lắm là bốn phần trăm, với tổng phí rất lớn, và phương thức bán rẻ. Nhưng
một trăm sáu mươi vạn frăng tiền lời vẫn là một con số thú vị, người ta có
thể bằng lòng bốn phần trăm ấy khi hoạt động với cái vốn thế kia. Người ta
kể rằng vốn cũ của Mouret, năm trăm nghìn frăng đầu tiên tăng thêm mỗi
năm toàn bộ lãi, cái vốn đó bây giờ phải đến bốn triệu, như vậy là đã
chuyển mười lần thành hàng hóa, qua các quầy hàng. Robineau, sau bữa ăn,
khi làm con tính với Denise như vậy, ngồi ủ rũ một lúc, mắt đăm đăm nhìn
chiếc đĩa không; cô gái nói có lý, chính sự luân chuyển vốn không ngừng
